مبدأشناسی از دیدگاه احمد بن‌محمد بن‌عیسی اشعری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه فقه و مبانی حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم

2 دانش آموخته دکتری مطالعات تطبیقی مذاهب اسلامی دانشگاه ادیان و مذاهب

3 دانشجوی دکتری کلام امامیه دانشگاه قرآن و حدیث قم

چکیده

احمد بن‌محمد بن‌عیسی اشعری از اصحاب امام رضا، امام جواد و امام هادی (ع) و از راویان بزرگ شیعه در قرن سوم هجری به شمار می‌رود. تمام فقها و علمای رجال درباره وثاقت ایشان اتفاق نظر دارند. او احادیث مختلفی را درباره مبدأشناسی نقل کرده است. در این تحقیق سعی شده است با مطالعه و بررسی این روایات، آرای کلامی وی درباره مبدأشناسی به دست آید. در این مقاله بیان شده است که عالم حادث است و خدا خالقِ آن است. انسان فطرتاً خدا را می‌شناسد و در عالم ذرّ به ربوبیت او اقرار کرده است. برخی از صفات ثبوتی و سلبی خدا برشمرده شده و تصریح شده است که خالقیت، رازقیت، ربوبیت، مالکیت، فاعلیت و هدایت مخصوص خداوند است و هیچ چیزی شبیه خدا نیست؛ نه در ذات و نه در صفات، بلکه خدا این اسماء الحسنی را خود برای خویش اختیار کرده است. انسان مجبور نیست، اما توانایی و استطاعت مطلق و مستقل نیز ندارد؛ یعنی در محدوده اراده و قضا و قدر الهی اختیار دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Originology in the View of Aḥmad ibn Muḥammad ibn Īsā al-Ash’arī

نویسندگان [English]

  • Sayyed Mohammad Shafiei 1
  • ebrahim qasemi 2
  • mahdi Jafarzadeh 3
  • Mohammad Reza Qasemi 3
1 Assistant professor, Department of Jurisprudence and Principles of Law, Islamic Azad University, Qom Unit
2 PhD graduate in Comparative Studies of Islamic Denominations, University of Religions and Denominations
3 PhD student, Imāmī Kalam, University of the Quran and Hadiths, Qom
چکیده [English]

Aḥmad ibn Muḥammad ibn Īsā al-Ash’arī was a companion of Imām al-Riḍā, Imām al-Jawād, and Imām al-Hādī, and a great Shiite transmitter of hadiths in the ninth century. His reliability is a matter of consensus among all Shiite jurists and scholars of rijal (biography of hadith transmitters). He transmitted different hadiths concerning originology (study of the originator or creator of the world). In this research, we have sought to study these hadiths, and thus, infer his theological views in originology. In this paper, we show that the world is incipient, rather than eternal, and it was created by God. Humans innately know God, and have admitted His Lordship in the World of Dharr. We enumerate some of God’s positive and negative attributes, and make explicit that the only creator, provider, lord, owner, agent, and guide, and there is nothing like God neither in essence nor in attributes. God has restricted such beautiful names to Himself. Humans do have free will, but they do not have an independent and absolute power or ability. That is, their power lies within the limits of God’s will and predestinations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Aḥmad ibn Muḥammad ibn Īsā
  • originology
  • monotheism

منابع

‏‫ابن‌بابویه (شیخ صدوق)، محمد بن‌على (۱۳۹۵)، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱ـ2، تهران: اسلامیه، چ2.
‏‫ابن‌بابویه (شیخ صدوق)، محمد بن‌علی (۱۳۷۶)، الأمالی، تهران: کتابچی، چ6.
‏‫ابن‌بابویه (شیخ صدوق)، محمد بن‌علی (۱۳۹۸)، التوحید، قم: جامعه مدرسین، چ1.
‏‫ابن‌غضائری، احمد بن‌حسین (۱۳۶۴)، رجال ابن‌غضائری‏، قم: مؤسسه اسماعیلیان‏.
‏‫جباری، محمدرضا (۱۳۸۴)، مکتب حدیثی قم، قم: انتشارات زائر آستانه مقدسه قم، چ1.
‏‫صفار، محمد بن‌حسن (۱۴۰۴)، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد صلّى الله علیهم‏، تصحیح محسن بن‌عباسعلى‏ کوچه‌باغی، قم: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی‏.
‏‫طوسی، محمد بن‌حسن (بی‌تا)، الفهرست، نجف: المکتبة المرتضویة.
‏‫کلینی، محمد بن‌یعقوب (۱۴۲۹)، الکافی (ط - دارالحدیث)، قم: دار الحدیث، چ1.
‏‫مامقانی، عبدالله (۱۳۸۹)، تنقیح المقال فی علم الرجال، تحقیق محمدرضا مامقانی و محی‌الدین مامقانی، قم: موسسة آل البیت (علیهم السلام) لإحیاء التراث.
‏‫نجاشی، احمد بن‌على (۱۴۰۷)، رجال النجاشی، قم: انتشارات جامعه مدرسین.

منابع دیده شده

ابن‌بابویه (شیخ صدوق)، محمد بن‌علی (1376ش)، الأمالی، ترجمه محمدباقر کمره‌ای، تهران: کتابچی، چ6.
ابن‌بابویه (شیخ صدوق)، محمد بن­علی (1377ش)، کمال الدین و تمام النعمة، ترجمه محمدباقر کمره‏ای، تهران: اسلامیه، چ1.
ابن‌بابویه (شیخ صدوق)، محمد بن­علی (1380ش)، کمال الدین و تمام النعمة، ترجمه منصور پهلوان، قم: دار الحدیث، چ1.
ابن‌بابویه (شیخ صدوق)، محمد بن­علی (1395ق)، کمال الدین و تمام النعمة، تهران: انتشارات اسلامیه، چ2.
ابن‌بابویه (شیخ صدوق)، محمد بن­علی (بی‌تا)، التوحید، ترجمه محمدعلی اردکانی، اسرار توحید (ترجمه التوحید للصدوق)، تهران: انتشارات علمیه اسلامیه.
حسینی، سید علیرضا (منتشر نشده)، درس مبانی جرح و تعدیل، قم: دانشگاه قرآن و حدیث، 1388ش.
صفار، محمد بن­حسن (1389ش)، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد صلّی الله علیهم، ترجمه و تحقیق علیرضا زکی‌زاده رنانی، قم: انتشارات وثوق، چ1.
کلینی، محمد بن‌یعقوب (1364ش)، أصول­ الکافی، ترجمه هاشم رسولی محلاتی، تهران: انتشارات علمیه اسلامیه، چ1.
کلینی، محمد بن‌یعقوب (1369ش)، أصول­ الکافی، ترجمه سیدجواد مصطفوی، کتابفروشی علمیه اسلامیه، چ1.
کلینی، محمد بن‌یعقوب (1375ش)، أصول­ الکافی، ترجمه محمدباقر کمره‏ای، قم: اسوه، چ3.
کلینی، محمد بن‌یعقوب (1388ش)، أصول­ الکافی، ترجمه محمدعلی اردکانی، تحفة الأولیاء (ترجمه أصول کافی)، قم: دار الحدیث، چ1.
کلینی، محمد بن‌یعقوب (1388ش)، فروع­ الکافی، ترجمه گروه مترجمان با اشراف محمدحسین رحیمیان، قم: انتشارات قدس، چ1.
نرم­افزار جامع­الأحادیث 5/3، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، قم.
نرم­افزار درایة­النور 2/1، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، قم.