بررسی و نقد اندیشه امیرمعزی در باب امامت سیاسی اهل‌بیت (ع)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه مطالعات تاریخ تشیع، دانشگاه ادیان و مذاهب

2 دانشجوی دکتری مطالعات تاریخ تشیع، دانشگاه ادیان و مذاهب قم

چکیده

چکیده
جایگاه، ابعاد و نقش رهبری خاندان پیامبرn، به‌ویژه امامان شیعه، از جمله مباحثی است که همواره در جامعه اسلامی و خصوصاً در میان شیعیان از آن بحث می‌شده و کشمکش‌های فکری و اعتقادی، و سیاسی مختلفی را به دنبال داشته است. یکی از دیدگاه‌های درخور تأمل، توجه افراطی به نقش باطنی و رهبری معنوی ائمهb و نادیده‌انگاشتن بعد رهبری سیاسی ایشان و بی‌توجهی به قراین و شواهد منش سیاسی امامانb و توجه کافی نداشتن به نقش‌آفرینی آنها در تحولات و رخدادهای سیاسی است. این رویکرد در عصر حاضر بیشتر از همه به نام «محمدعلی امیرمعزی»، استاد دانشگاه سوربن گره خورده است. وجهه همت وی در آثار و تألیفات خود، معطوف به اثبات پیشوایی و رهبری باطنی و معنوی امام است. او می‌کوشد امام را شخصیتی معنوی و باطنی و در مجموع، به ‌دور از جنبه‌های سیاسی و کلامی معرفی کند. این مقاله، به دنبال رد نظریه ایشان با عرضه برخی مستندات برای اثبات جنبه سیاسی جایگاه امام است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Investigation of Amir Mo`ezzi’s Thought about Political Imamate of Ahl al-Bayt

نویسندگان [English]

  • Ali Aqanoori 1
  • Abolfazl Hadimanesh 2
1 Associate professor, Department of Shiite Historical Studies, University of Religions and Denominations
2 PhD student at University of Religions and Denominations
چکیده [English]

Position, dimensions and leadership`s role of the household of the Prophet (s), especially imams, are among the issues that have always been discussed in Islamic society, especially among the Shiites and followed by different intellectual, ideological and political conflicts. One of the important approaches is extreme attention to the role of spiritual and moral leadership of Imams while ignoring their political leadership and disregarding the evidence about the political character of Imams, and not paying enough attention to the role of Imams in political developments and events. This approach belongs to Mohammad Ali Amir Moezzi, a Professor of University of Sorbonne, more than all. His works are mostly focused on esoteric and spiritual leadership of Imam. He tries to introduce Imam as an inner personality and totally away from political and theological aspects. This paper, relying on some clear and valid documents, attempts to prove political status of Imam and reject Moezzi’s thought about Political Imamate of Ahl al-Bayt.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imam
  • Imamate
  • Amir Moezzi
  • Caliphate

منابع

قرآن کریم.
نهج‌البلاغه.
ابن أبی جمهور، محمد بن زین‌ الدین (1403). عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة، تحقیق: مجتبی عراقی، قم: مؤسسه سیدالشهداءj.
ابن سعد، محمد (1405). الطبقات الکبری، بیروت: دار البیروت.
ابن شعبه حرانی، حسن بن علی (1382). تحف العقول، ترجمه: صادق حسن‌زاده، قم: انتشارات آل علی.
ابن شهرآشوب، محمد ابن علی (1405). مناقب آل ابی طالب، تصحیح: سید هاشم رسولی محلاتی، بی‌جا: انتشارات علمیه.
ابن فروخ قمی، محمد بن حسن (1404). بصائر الدرجات، تصحیح: محسن کوچه‌باغی، قم: کتاب‌خانه آیت‌الله مرعشی نجفی.
ابن کثیر، اسماعیل بن عمر (1408). البدایة والنهایة، مصر: مطبعة السعادة.
ابوالفرج الاصفهانی، علی ابن حسین (1349). مقاتل الطالبیین، ترجمه: سید هاشم رسولی محلاتی، تهران: دار الکتاب الاسلامیة.
اربلی، علی بن الحسین (بی‌تا). کشف الغمة فی معرفة الائمة، بیروت: دار الکتب الاسلامی.
امیرمعزی، محمدعلی (1393). تشیع: ریشه‌ها و باورهای عرفانی، ترجمه: نورالدین الله‌دینی، تهران: نشر نامک.
حائری، مهدی (بی‌تا). حکمت و حکومت، بی‌جا: بی‌نا.
حر عاملی، محمد بن الحسن (1370). اثبات الهداة، تحقیق: ابوطالب تجلیل تبریزی، قم: انتشارات علمیه.
حر عاملی، محمد بن الحسن (بی‌تا). وسائل الشیعة، تحقیق: عبدالرحیم زمانی شیرازی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
خامنه‌ای، سید علی (1390). انسان 250 ساله، تهران: انتشارات صهبا.
خطیب بغدادی، احمد ابن علی (بی‌تا). تاریخ بغداد، مصر: مطبعة السعادة.
خمینی، روح‌الله (1373). ولایت فقیه، قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
رضایت، علی‌رضا (1384). «ولایت در سپیده‌دمان شیعهٔ اثناعشری»، در: کتاب ماه دین، ش91-92، ص96-99.
رضایی، محمدجعفر؛ نصیری، محمد (1391). «نظریه امامت باطنی در تشیع نخستین در بوتهٔ نقد»، در: نقد و نظر، س17، ش3، ص173-200.
سبط ابن جوزی (بی‌تا). تذکرة الخواص، بیروت: مؤسسة اهل البیت.
شهرستانی، محمود بن عبدالکریم (1363). الملل والنحل، تحقیق: محمد بن فتح‌الله بدران، قم: انتشارات شریف رضی.
صدوق، محمد بن علی (1376). الأمالی، تهران: انتشارات کتابچی.
صدوق، محمد بن علی (1395). کمال الدین و تمام النعمة، قم: دار الکتب الاسلامیة.
صدوق، محمد بن علی (1404). عیون اخبار الرضاj، بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
صدوق، محمد بن علی (1408). علل الشرایع، لبنان: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
طبرسی، احمد بن علی (1413). الاحتجاج، قم: انتشارات اسوه.
طوسی، محمد بن حسن (1348). اختیار معرفة الرجال، مشهد: انتشارات دانشگاه مشهد.
طوسی، محمد بن حسن (1407). تهذیب الاحکام، تحقیق: حسن موسوی الخرسان، تهران: کتاب‌فروشی اسلامیه.
علم الهدی، محمد بن الحسن (1388). معادن الحکمة فی مکاتب الائمة، تحقیق: علی احمدی میانجی، قم: انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
قمی، علی بن ابراهیم (1363). تفسیر القمی، تحقیق: طیب موسوی جزایری، قم: دار الکتاب.
کاظمی پوران، محمد (1382). قیام‌های شیعه در عصر عباسی، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
کلینی، محمد بن یعقوب (1362). الکافی، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
کلینی، محمد بن یعقوب (بی‌تا الف). روضه کافی، تهران: انتشارات اسلامیه.
کلینی، محمد بن یعقوب (بی‌تا ب). فروع کافی، تهران: انتشارات اسلامیه.
مامقانی، شیخ عبدالله (بی‌تا). تنقیح المقال و احوال الرجال، تصحیح: محمد صادق کتبی، نجف: مطبعة المرتضویة.
مجلسی، محمدتقی (1403). بحار الانوار، بیروت: مؤسسة الرسالة.
محدث نوری، میرزا حسین (1407). مستدرک الوسائل، قم: مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث.
مدرسی طباطبایی، سید حسین (1389). مکتب در فرآیند تکامل، ترجمه: هاشم ایزدپناه، تهران: انتشارات کویر.
مدرسی، محمدتقی (1368). امامان و جنبش‌های مکتبی، ترجمه: حمیدرضا آژیر، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
مطهری، مرتضی (1374). امامت و رهبری، تهران: انتشارات صدرا.
مفید، محمد بن محمد (1377). الارشاد، ترجمه: سید هاشم رسولی محلاتی، تهران: انتشارات اسلامیه.
مفید، محمد بن محمد (1413). النکت الاعتقادیة، قم: المجمع العالمی لاهل البیت.
منتظری، حسین‌علی (1367). دراسات فی ولایة الفقیه و فقه الدولة الاسلامیة، ترجمه: محمود صلواتی، تهران، انتشارات کیهان.
موحدیان عطار، علی (1380). «معرفی کتاب راهنمای الوهی در تشیع نخستین»، در: هفت‌آسمان، ش9 و 10، ص329-345.
نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد (1416). قواعد العقائد، تحقیق: علی ربانی گلپایگانی، قم: انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه قم.
نوبختی، حسن بن موسی (1355). فرق الشیعة، تحقیق: محمد صادق بحرالعلوم، نجف: مکتبة مرتضویة.