مقام انسان در هستی و نسبت او با خدا در اندیشه علاءالدوله سمنانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری ، گروه ادیان و عرفان، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

2 عضو هیات علمی، دانشیار گروه ادیان و عرفان، دانشکده حقوق،حقوقیات و علم سیاسی ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات ، تهران ، ایران

3 عضو هیئت علمی، استادیار گروه ادیان و عرفان، دانشکده حقوق الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

10.22034/jis.2023.343494.1812

چکیده

انسان در جهان جایگاهی متفاوت دارد و نگاه نظام‌های‌ فکری به انسان متفاوت است. عارفان مسلمان نیز تفسیر خاص خود را از جایگاه و ماهیت انسان دارند. علاءالدوله سمنانی، از عرفا و متکلمان قرن هشتم هجری سلسله کبرویه در دوره ایلخانان مغول، در آثار خود اهمیت و ابعاد وجودی انسان را مطرح کرده است. این پژوهش در پی یافتن دیدگاه علاءالدوله درباره جایگاه انسان در هستی، چگونگی رابطه وجودی انسان با خداوند و ابعاد وجودی او است. به باور علاءالدوله، انسان به دلایل متعددی همچون استعدادهای خاص، جامعیت و خلافت از جایگاهی ویژه در میان موجودات بهره‌مند است. او انسان‌ها را به دو قسم انسان کامل و انسان حیوان تقسیم می‌کند. انسان کامل کامل‌ترین وجود در میان موجودات، علت غایی و علت بقای عالم است. دسته دوم نیز دارای مراتبی هستند. انسان دو بُعد جسم و روح دارد و روح دارای مراتبی و هر مرتبه ویژگی‌هایی را بازمی‌تاباند؛ علاءالدوله از این مراتب با عنوان لطایف هفت‌گانه یاد می‌کند.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Place of Human in the Universe and His Relationship with God according to ʿAlāʾ al-Dawla al-Simnānī

نویسندگان [English]

  • shahla shokri 1
  • Abolfazl Mahmoudi 2
  • Fatemeh Lajevardi 3
1 PhD student, Department of Religions and Mysticism Faculty of Law and Political science , Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran, Iran
2 Faculty member, Associate Professor, Department of Religions and Mysticism, Faculty of Law, Law and Political Science, Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran, Iran
3 Assistant professor, Department of Religions and Mysticism, Faculty of Theology and Political Science, Sciences and Research Branch of Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Humans hold a distinctive place in the universe, and various intellectual systems offer diverse perspectives on the human place. Muslim mystics present their own interpretation of the nature and position of humans. ʿAlāʾ al-Dawla al-Simnānī, a mystic and theologian from the eighth century AH associated with the Kubrawi order during the Mongol Ilkhanate era, extensively explores the significance and existential dimensions of humans in his works. This research aims to elucidate ʿAlāʾ al-Dawla's perspective on the human place in the universe, the existential relationship between humans and God, as well as the existential dimensions of humans. According to ʿAlāʾ al-Dawla, humans occupy a unique position among creatures owing to distinctive traits such as their exceptional talent, comprehensiveness, and succession of God. He categorizes humans into two groups: perfect humans and animal humans. Perfect humans, deemed the most perfect existence among creatures, serve as the final cause and sustaining force of the universe. Meanwhile, animal humans exhibit varying degrees of existence. Humans, in this framework, possess two dimensions: body and soul. The soul undergoes various stages, each reflecting specific properties. ʿAlāʾ al-Dawla refers to these stages as the "seven graces."

کلیدواژه‌ها [English]

  • ʿAlāʾ al-Dawla al-Simnānī
  • creation
  • stage of perfect human
  • animal human
  • seven graces

مراجع

قرآن کریم
ابن‌فوطی، کمال‌الدین ابوالفضل (بی‌تا)، مجمع الآداب فی معجم الالقاب، به کوشش مصطفی جواد، دمشق: بی‌نا.
بیگدلی شاملو، لطفعلی‌بیگ بن‌آقاخان (1366)، آتشکده، به کوشش حسن سادات ناصری، تهران: بی‌نا.
جعفری، محمدتقی (1387)، تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی مولوی، ج 8 و 9، تهران: مؤسسه نشر آثار علامه جعفری.
جعفری، محمدتقی (بی‌تا)، انسان در افق قرآن، اصفهان: قائم.
دارمی، عثمان (1358)، الرد علی بشر المریسی، به کوشش محمد حامد فقی، بیروت: بی‌نا.
راشدی‌نیا، اکبر (1396)، مقدمه و تصحیح بر تبیین المقامات و تعیین الدرجات علاءالدوله سمنانی، به کوشش اکبر راشدی‌نیا، ترجمه عزت‌الله مرتضائی، تهران: نشر سخن.
زرین‌کوب، عبدالحسین (1368)، دنباله جست‌وجو در تصوف ایران، تهران: امیر کبیر.
زرین‌کوب، عبدالحسین (1369)، دنباله جست و جو در تصوف ایران، تهران، امیر کبیر، چاپ سوم.
شوشتری، سید نورالله (1376)، مجالس المؤمنین، تهران: کتابفروشی اسلامیه.
طاهری، حسین؛ واردی، زرین (1399)، «بازشناسی تحلیلی توصیفی رنگ و نور در آرای علاءالدوله سمنانی»، متن‌پژوهی ادبی، سال 24، شماره 85.
علاءالدوله سمنانی، رکن‌الدین احمد بن‌محمد بن‌احمد (1358)، چهل مجلس تحریر امیر اقبال سیستانی، به کوشش عبدالرفیع حقیقت، تهران: شرکت مؤلفان و مترجمان ایران.
علاءالدوله سمنانی، رکن‌الدین احمد بن‌محمد بن‌احمد (1362)، العروة لاهل الخلوهّ و الجلوهّ، به کوشش نجیب مایل هروی، تهران: مولی.
علاءالدوله سمنانی، رکن‌الدین احمد بن‌محمد بن‌احمد (1364)، دیوان کامل اشعار فارسی و عربی، به کوشش عبدالرفیع حقیقت، تهران: شرکت مؤلفان و مترجمان.
علاءالدوله سمنانی، رکن‌الدین احمد بن‌محمد بن‌احمد (1369)، مصنفات فارسی، به کوشش نجیب مایل هروی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
علاءالدوله سمنانی، رکن‌الدین احمد بن‌محمد بن‌احمد (1393)، رساله نوریه، به کوشش کاظم محمدی، کرج: نجم کبری.
علاءالدوله سمنانی، رکن‌الدین احمد بن‌محمد بن‌احمد (1394)، سرّ سماع، به کوشش کاظم محمدی، کرج: نجم کبری.
فروهر، نصرت‌الله (1381)، «تجلی از دیدگاه شیخ علاءالدوله»، فرهنگ قومس، سال 6، شماره 20.
کاکایی، قاسم؛ محمودیان، حمید (1388ش)، «الاهیات عرفانی از دیدگاه علاءالدوله سمنانی و بوناونتوره»، فصلنامه اندیشه دینی، پیاپی 31.
کلینی، محمد بن‌یعقوب بن‌اسحاق (1387)، اصول کافی، ج 2، تهران: علمیه اسلامیه.
موسوی همدانی، سید محمدباقر (1374)، ترجمه تفسیر المیزان، ج 12، 16 و 17، قم: دفتر انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
نصرالهی، میثم (1391)، بررسی آراء و اندیشه‌های عرفانی شیخ علاءالدوله سمنانی، قم، نشر ادیان.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار