تحلیلی بر فراوانی نقر نام حضرت علی ‌بن ‌موسی ‌الرضا  بر روی سکه‌ها در عهد جانشینان نادرشاه افشار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه تاریخ، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

چکیده

پررونق‌ترین مقطع تاریخی از جهت نقر سکه با مضامین و سجع‌هایی در پیوند با احترام، ارادت و وابستگی به حضرت علی‌ بن‌ موسی ‌الرضا j، مربوط به دوره جانشینان نادرشاه افشار (1160-1210 ه.ق) است. این پژوهش با استفاده از روش کتاب‌خانه‌ای و شیوه توصیفی‌تحلیلی در پی این مسئله است که فراوانی نقر نام مبارک حضرت علی ‌بن ‌موسی ‌الرضا j را در سکه‌های ضرب‌شده در دوره جانشینان نادرشاه بررسی کند؛ اقدامی که در هیچ برهه‌ای تا پیش از این با این فراوانی نظیر و بدیل نداشته است. یافته پژوهش حاکی از آن است که جانشینان نادرشاه، که در خراسان به مرکزیت مشهد فعال بودند، چون از نفوذ معنوی حضرت علی ‌بن ‌موسی الرضا j در بین مردم ایران، به‌ویژه در خراسان آگاهی داشتند، کوشیدند با نشان‌دادن ارادت خود به آن امام همام بر میزان محبوبیت‌شان بیفزایند. از این‌رو ضرب سکه به نام امام رضا j در عصر بازماندگان نادر بیش از پیش رونق گرفت، به ‌گونه‌ای که دیگر مدعیان قدرت که در آن برهه زمانی در سطوح پایین‌تری قرار داشتند، نیز نام مبارک آن حضرت را بر روی سکه‌هایشان حک کردند. این موضوع نشان می‌دهد که مضامین و شعارهای نگاشته‌شده بر روی سکه‌ها بیانگر جهان‌بینی و باورداشت‌های دینی، اخلاقی و سیاسی جامعه‌ای است که آن سکه‌ها در آنجا رواج داشته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Analysis of the Frequency of Engraving the Name of Imam Ali ibn Musa al-Reza (AS) on Coins in the Era of Nader Shah Afshar's Successors

نویسنده [English]

  • Javad Mousavi Dalini
Assistant Professor, Department of History, Shiraz University, Shiraz, Iran
چکیده [English]

The most prominent historical period in terms of coinage with themes and topics related to respect, devotion and affiliation with Imam Ali ibn Musa ‌ al-Reza (AS) is the era of the successors of Nader Shah Afshar (1160-1210 AH). This study, using library resources and descriptive-analytical method, seeks to investigate the frequency of the minting of coins in the name of Imam Reza (AS) during the reign of Nader Shah, which had never been so widespread before him. The findings of the study indicate that Nader Shah's successors, who were active in Khorasan, centered in Mashhad, because they were aware of the spiritual influence of Imam Ali ibn Musa al-Reza (AS) among the Iranian people, especially in Khorasan, tried to show their devotion to the Imam in order to increase their own popularity. Hence, the minting of coins in the name of Imam Reza (AS) flourished more than before in the era of Nader Shah's successors to the extent that other claimants to power who were at a lower level at that time also engraved the blessed name of the Imam on their coins. It shows that the themes and slogans written on the coins reflect the worldview and the religious, moral and political beliefs of the community in which the coins were prevalent

کلیدواژه‌ها [English]

  • Numismatics
  • Ali ibn Musa al-Reza (AS)
  • Adel Shah Afshar
  • Amir Aslan Khan Afshar
  • Shahrokh Afshar

مراجع

اسـترآبادی، مـیرزامهدی (1341). تاریخ جهان‌گشای نادری، به کوشش: عبدالله انوار، تهران: انجمن آثار ملی.
اشپولر، برتولد (1368). تاریخ مغول در ایران، ترجمه: محمود میرآفتاب، تهران: علمی و فرهنگی.
افتخاری، یوسف (1394). سکه‌شناسی شاهان افشار، تهران: پازینه.
بارتولد، و. (1389). فرهنگ اسلامی، ترجمه: لیلا ربن‌شه، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
بازن، پادری (1340). نامه‌های طبیب نادرشاه، ترجمه: علی‌اصغر حریری، تهران: انجمن آثار ملی.
بیانی، سوسن (1379). «تبلور عهد مغول در آیینه فلز»، در: مجموعه مقالات اولین سمینار تاریخی هجوم مغول به ایران و پیامدهای آن، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
ترابی طباطبایی، سید جمال (1350). «سکه‌های اسلامی دوره ایلخانی و گورکانی»، در: نشریه موزه آذربایجان شرقی، ش3.
رابینو، لوئی (1353). سکه‌های شاهان ایرانی: آلبوم سکه‌ها، نشان‌ها و مهرهای پادشاهان ایران، به اهتمام: محمد مشیری، تهران: امیرکبیر.
رضایی باغ‌بیدی، حسن (1393). سکه‌های ایران در دوره اسلامی: از آغاز تا برآمدن سلجوقین، تهران: سمت.
سرافراز، علی‌اکبر؛ آورزمانی، فریدون (1383). سکه‌های ایران از آغاز تا دوران زندیه، تهران: سمت.
سرافرازی، عباس (1393). «جغرافیای تاریخی ضرب سکه‌ها با نام مبارک امام رضا j »، در: خراسان بزرگ، س5، ش15، ص11-21.
سکه‌های باغ موزه نادرشاه در مشهد.
سکه‌های کتاب‌خانه و موزه ملی ملک.
شاهد، احمد (1389). سیری در سکه‌های شاهان ایران از آغاز تا پایان ضرب سکه، اسفراین: آستوئن.
شاه‌مرادی، سید مسعود؛ منتظرالقائم، اصغر (1395). «کاربرد سکه شناسی در مطالعات تاریخ تشیع: مطالعه نمونه‌ای سکه‌های ولایت عهدی امام رضا j »، در: شیعه‌پژوهی، س3، ش9، ص69-93.
شریعت‌زاده، علی‌اصغر (1390). سکه‌های ایران‌زمین، تهران: پازینه.
صفت­گل، منصور (1375). «برافتادن فرمانروایی افشاریان از خراسان و ستیزه‌های پایانی افشاریان با قاجاریان»، در: فرهنگ، ش19، ص293-338.
فرح‌بخش، هوشنگ (1385). سکه‌های ضربی، چکشی ایران: صفویه، افغان‌ها، افشاریه، زندیه و قاجاریه، برلین: نوین فرح‌بخش.
قائینی، فرزانه (1388). سکه‌های دوره صفویه، تهران: پازینه.
قزوینی، ابوالحسن (1367). فوائد الصفویة: تاریخ سلاطین و امرای صـفوی پس از سـقوط دولت صفویه، به کوشش: مریم میراحمدی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
گلستانه، ابوالحسن (1344). مجمل‌ التواریخ، به کوشش: محمدتقی مدرس رضوی، تهران: ابن‌سینا.
گولد، جولیوس؛ کولب، ویلهلم (1384). فرهنگ علوم اجتماعی، تهران: مازیار.
متولی، عبدالله (1391). «صفویه و الگوها و نمادهای تبلیغات مذهبی در ساختار حکومتی‌اش»، در: شیعه‌شناسی، س10، ش40، ص171-202.
مرعشی ‌صفوی، میرزا محمدخلیل (1362). مجمع التواریخ در تاریخ انقراض صفویه: وقایع بعد تا سال 1207 ه.ق.، به کوشش: عباس اقبال، تهران: کتاب‌خانه طهوری و اقبال.
مرعشی، سلطان هاشم‌میرزا (1379). زبور آل‌داود، تصحیح: عبدالحسین نوایی، تهران: میراث مکتوب.
مروی، محمدکاظم (1364). عالم‌آرای نادری، تصحیح: محمدامین ریاحی، تهران: زوار.
موسوی دالینی، جواد (1398). «آزادخان غلجایی؛ حکمران سنّی‌مذهب و نقر سکه صاحب الزمان (عج)»، در: شیعه‌شناسی، س17، ش66، ص55-84.
نامی اصفهانی، محمدصادق (1363). تاریخ گیتی‌گشا، به کوشش: سعید نفیسی، تهران: اقبال.
نوایی، عبدالحسین (1368). نادرشاه و بازماندگانش، تهران: زرین. 
Rabino di Borgomale, H. L. (1974). Album of Coins, Medals and Seals of the Shahs of Iran (1500-1948 A.D), edited by M. Moshiri, Tehran: Amir Kabir.
 
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار