نقش آموزه وساطت فیض در تبیین روایات جری و تطبیق از دیدگاه مفسران امامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه ادیان و مذاهب، پژوهشگاه امام صادق علیه السلام

2 دانش‌آموخته دکتری تفسیر تطبیقی دانشگاه قم

چکیده


روایات جری و تطبیق که به معنای اخصّ آن، گویای تطبیق شماری از آیات قرآن کریم بر اهل بیتb است، نشان از دانش ژرف ایشان در فهم بواطن قرآن دارد. اینکه چگونه می‌توان این روایات را فهم کرد و تبیین آنها بر کدام مبانی استوار است، پرسشی است که کمتر پاسخ درخور یافته است. نوشتار حاضر، برای پاسخ به این پرسش، به نقش «آموزه وساطت فیض» به عنوان مبنایی معرفتی برای روایات مزبور پرداخته است. در این روایات، از واژگانی همچون «اسماء»، «کلمات»، «ابواب»، «والدین» و «رحمت» استفاده شده که هر کدام به گونه‌ای بر آموزه وساطت دلالت دارند. بر اساس این آموزه، سلسله علل طولی در نظام هستی فیض خداوند را به تمامی موجودات می‌رسانند و در این میان، انسان کامل به عنوان خلیفه خدا و بالاترین مجرای فیض حق‌تعالی، در بالاترین رتبه نسبت به سایر مجاری فیض حق قرار دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Part of Grace in Explanation of the Traditions of Jary and Tatbiq

نویسندگان [English]

  • mahdi azizan 1
  • Hasan Sajjadipour 2
1 Assistant professor at Imam Sadiq Research Institute for Islamic Studies;
2 Phd at Bu Ali Sina University;
چکیده [English]

Narrations of Jary (applicability) and Tatbiq (comparison), which in their specific meaning manifest the compliance of a number of the verses of the holy Quran with the Household of the Prophet (a), show their deep and comprehensive knowledge in understanding the deep layers of the Quran. How these narrations can be understood and what are the foundations of their explanation are questions which have not been given proper answers. The present paper has investigated the role of the teaching of "mediation of grace" as the epistemological foundations for the mentioned narrations in order to answer these questions. In these narrations, words like Asma (names), Kalimat (words), Abwab (doors), Walidayn (parents), and Rahmat (mercy) are used, each of them refers to the teaching of mediation in some way. Based on this teaching, the chain of reasons in the world of creation delivers the grace of God to all creatures and man, as the caliph of God and the highest channel of the divine grace, has the highest position and rank compared to other channels of the divine grace.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Traditions of Jary and Tatbiq
  • Epistemic Principles
  • Mediation of Grace
  • Those of the Household

مراجع

ابن ابی حاتم، عبدالرحمن بن محمد (1419). تفسیر القرآن العظیم، عربستان: مکتبة نزار الباز.
ابن بابویه (صدوق)، محمد بن علی (1395). کمال الدین و تمام النعمة، تهران: اسلامیه، چاپ دوم.
ابن بابویه (صدوق)، محمد بن علی (1398). التوحید، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
ابن بابویه (صدوق)، محمد بن علی (1403). معانی الاخبار، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
ابن بابویه (صدوق)، محمد بن علی (1413). من لایحضره الفقیه، قم: دفتر انتشارات اسلامیه، چاپ دوم.
ابن حنبل، احمد (1419). المسند، بیروت: عالم الکتب.
ابن شهر آشوب، محمد بن علی (1379). مناقب آل أبی طالب، قم: علامه، چاپ اول.
جوادی آملی، عبدالله (1369). شرح اسفار أربعة، تهران: انتشارات الزهراء.
جوادی آملی، عبدالله (1375). تسنیم، قم: إسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1385). شمیم ولایت، قم: نشر اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1390). همتایی قرآن و اهل بیتb، قم: نشر اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1392). منزلت عقل در هندسه معرفت دینی، قم: نشر اسراء.
حسینی همدانی، سید محمد (1404). انوار درخشان در تفسیر قرآن، تهران: نشر لطفی.
خمینی، روح‌الله (1372). آداب الصلاة، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
خمینی، روح‌الله (1373). مصباح الهدایة الی الخلافة والولایة، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
خمینی، روح‌الله (1383). تفسیر قرآن مجید برگرفته از آثار امام خمینی، تهران: انتشارات عروج.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412). مفردات الفاظ القرآن، دمشق: دار العلم.
سیوطی، جلال الدین (1404). الدر المنثور فی تفسیر المأثور، قم: کتاب‌خانه آیت‌الله مرعشی نجفی.
صادقی تهرانی، محمد (1365). الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن، قم: نشر فرهنگ اسلامی.
صالح، صبحی (1414). نهج البلاغه، قم: دار الهجرة.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1366). تفسیر القرآن الکریم، قم: انتشارات بیدار.
طباطبایی، سید محمدحسین (1417). المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
طباطبایی، سید محمدحسین (1388). بررسی‌های اسلامی، قم: بوستان کتاب.
طبرسی، احمد بن علی (1403). الاحتجاج علی أهل اللجاج، مشهد: نشر مرتضی.
طبرسی، فضل بن حسن (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: ناصر خسرو.
طوسی، محمد بن حسن (1414). الامالی، قم: دار الثقافة.
عاملی (شهید اول)، محمد بن مکی (1410). المزار، قم: مدرسه امام مهدیj.
عاملی (شهید ثانی)، زین الدین بن علی (1409). منیة المرید، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
عسکری، امام ابومحمد حسن بن علیj (1409). تفسیر الامام، بی‌جا: مدرسة الامام المهدی.
عیاشی، محمد بن مسعود (1380). کتاب التفسیر، تهران: چاپ‌خانه علمیه.
فخر رازی، محمد بن عمر (1420). مفاتیح الغیب، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
فیض کاشانی، محمد بن مرتضی (1415). تفسیر الصافی، تهران: انتشارات صدر.
فیض کاشانی، محمد بن مرتضی (1418). الاصفی فی تفسیر القرآن، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
قمی، علی بن ابراهیم (1367). تفسیر قمی، قم: دار الکتاب.
کلینی، محمد بن یعقوب (1407). الکافی، تهران: دارالکتب الاسلامیة.
گنابادی، سلطان محمد (1408). بیان السعادة فی مقامات العبادة، بیروت: مؤسسة الاعلمی.
لاهیجی، فیاض (1383). گوهر مراد، تهران: نشر سایه.
مجلسی، محمد باقر (1403). بحار الانوار، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
مصطفوی، حسن (1380). تفسیر روشن، تهران: مرکز نشر کتاب، چاپ اول.
مطهری، مرتضی (1375). مجموعه آثار، تهران: صدرا.
مظفر، محمدحسن (1422). دلائل الصدق لنهج الحق، قم: مؤسسة آل البیت.
موسوی سبزواری، سید عبدالاعلی (1409). مواهب الرحمان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسة اهل البیت.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار