تحلیل مصدرشناختی منقولات ابن‌بابویه از سعد أشعری در الإمامة والتبصرة من الحیرة

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموختهٔ کارشناسی ارشد کلام امامیه، پردیس فارابی، دانشگاه تهران، قم، ایران

2 دانشیار گروه شیعه‌شناسی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

10.22034/jis.2023.265500.1610

چکیده

بازشناسی مصادر نخستین حدیثی، دارای فوائد حدیثی، کتاب‌شناختی و تاریخی متعددی است. انطباق طریق صاحبان فهارس به مصادر نخستین با سند احادیث، تکرار سلسلهٔ سند منتهی به صاحب کتاب در منابع حدیثی و همخوانی موضوع روایات با عنوان کتب مؤلف، از قرائن اخذ حدیث از مصادر مکتوب است. ابن‌بابویه در کتاب الإمامة والتبصرة من الحیرة که قدیمی‌ترین منبع شیعه در موضوع غیبت است، مجموعاً 87 حدیث نقل کرده که 37 تا را بلاواسطه از سعد بن عبدالله أشعری دریافته است. محتمل‌ترین منبعی که ابن‌بابویه استفاده کرده کتاب‌های الإمامه و بصائر الدرجات سعد بن عبدالله اشعری است. او نیز از کتاب‌هایی همچون الإمامة اثر محمد بن حسین ‌بن أبی‌خطاب، الإمامه اثر محمد بن عیسی ‌بن عبید، الإمامه اثر عبدالله ‌بن مسکان، الإمامة اثر ابن‌أبی‌عمیر، الملاحم والتفسیر اثر حسن ‌بن فضال، القائم والملاحم اثر علی‌ بن مهزیار، الملاحم اثر محمد بن سنان، التفسیر والملاحم اثر حسین ‌بن سعید، کتب محمد بن اسماعیل ‌بن بزیع و نیز کتاب قاسم بن محمد استفاده کرده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Analyzing the Sources of ibn Babewayh's Narrations from Saad Ashari in His Book of al-Imamah and al-Tabserah men al-Heyrah

نویسندگان [English]

  • Ensi Mokhberi 1
  • mohammad ghafourinejad 2
1 Master's Graduate in Imami Theology, Farabi Campus, University of Tehran, Qom, Iran
2 Associate Professor, Department of Shia Studies, University of Religions and Denominations, Qom, Iran
چکیده [English]

Recognizing the first hadith sources has several narrative, bibliographic and historical benefits. The similarity between the chains of transmitters, the authors of the book Fehrest had to the primary sources, and the chains of transmitters of hadiths, the repetition of the narrators of the book in the hadith sources, and matching the topic of the hadiths with the title of the books are signifiers of obtaining the hadith from the written sources. In his book, al-Imamah and al-Tabserah men al-Heyrah, which is the oldest Shia source on the subject of occultation, ibn Babewayh narrated a total of 87 hadiths, 37 of which he received directly from Saad ibn Abdollah Ashari. The most probable sources used by ibn Babewayh are the books of al-Imamah and Basaer al-Darajat by Saad ibn Abdollah Ashari. He has also used other books as follows: Al-Imamah by Mohammad ibn Hosayn ibn Abi Khattab, Al-Imamah by Mohammad ibn Isa ibn Obayd, Al-Imamah by Abdollah ibn Moskan, Al-Imamah by ibn Abi Omayr, al-Malahem and Tafsir by Hasan ibn Fazzal, al-Ghaem and al-Malahem by Ali ibn Mahziyar, al-Malahem by Mohammad ibn Senan, al-Tafsir and al-Malahem by Hosayn ibn Said, the books of Mohammad ibn Ismail ibn Bazi and also the book of Ghasem ibn Mohammad

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ali ibn Babewayh
  • Al-Imamah and al-Tabserah men al-Heyrah
  • Saad ibn Abdollah Ashari
  • Imamate
  • Mahdism
  • Early Hadith Sources
ابن بابویه، علی بن حسین (1404). الإمامه والتبصرة من الحیرة، مقدمه: سید محمدرضا حسینی جلالی، قم: مدرسة الإمام المهدی (ع).
حلی، حسن بن سلیمان بن محمد (1421). مختصر البصائر، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
حلی، حسن‌ بن یوسف (1411). الرجال العلامة الحلی، نجف أشرف: دار الذخائر.
شبیری زنجانی، محمد جواد (1419). «الکاتب النعمانی و کتابه الغیبة»، در: علوم حدیث، ش4، ص188-208.
صفا، وحید؛ سیدشبیری، سید محمدجواد (1399). «واکاوی زمینه‌های اعتبارسنجی منبع‌محور در تاریخ حدیث امامیه و اهل تسنن»، در: مطالعات اعتبارسنجی احادیث شیعه، ش3، ص85-114.
صفار قمی، محمد بن حسن (1404). بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد (ص)، قم: مکتبة آیت ‌الله المرعشی النجفی.
طبسی، نجم‌الدین؛ لطفی، محمدمهدی (1385). «حدیث‌شناسی الإمامة والتبصرة من‌ الحیرة»، در: انتظار موعود، ش18، ص179-208.
طوسی، محمد بن حسن (بی‌تا). فهرست کتب الشیعة و أصولهم و أسماء المصنّفین و أصحاب الأصول، قم: مکتبة المحقق الطباطبائی.
کشی، محمد بن عمر (1409). رجال الکشی: إختیار معرفة الرجال، مشهد: مؤسسه نشر دانشگاه مشهد.
کلینی، محمد بن یعقوب (1407). الکافی، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
مجلسی، محمد باقر (1403). بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
معرفت، محمد؛ غفوری‌نژاد، محمد (1397). «بازشناسی مصادر حدیث کتاب الغیبة نعمانی»، در: شیعه‌پژوهی، ش14، ص5-26.
نجاشی، احمد بن علی (1365). الرجال، قم: مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجامعة المدرسین.