تحلیل ساختاری امامت شیعی در حکومت اسلامی در عصر غیبت با تکیه بر آراء امام خمینی (ره)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه معارف، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران

چکیده

  موضوع حکومت در طول تاریخ بشر، از موضوعات مهم بوده که مسلمانان هم تلاش کرده­اند سازمان سیاسی جوامع اسلامی را پی‌ریزی کنند. شیعیان نیز «امامت» را به عنوان نمونه عالی دولت اسلامی و از ارکان اعتقادی برای اداره نظام سیاسی بعد از پیامبر(ص) می­دانند که در عصر غیبت در قالب «ولایت فقیه» اعمال می­شود. این پژوهش با رویکرد توصیفی­-تحلیلی به بررسی «امامت» شیعی در بعد ساختارحکومت اسلامی در عصر غیبت از دیدگاه امام خمینی (ره) پرداخته و نتایج به دست آمده حاکی است که ولایت­فقیه، رکن اصلی نظام شیعه در دورة غیبت و اساسی‌ترین نهاد ملحوظ در ساختار نظام جمهوری­اسلامی است که در عین سخن از تفکیک قوا، به دلیل جلوگیری از تمرکز نامشروع و فساد برانگیز قدرت، این قوا نسبت به رهبری دارای استقلال نیستند. در تفکر «ولایت­فقیه» به لحاظ مرزهای قدرت، سه نظریه ملی‌گرایی اسلامی، صدور مطلق­انقلاب و نظریه ام­القری مطرح شده است که اندیشه‌های امام (ره) درباره مرزهای ملی یا فراملی قدرت، ظهورات متفاوتی دارد و در خصوص فعالیت سیاسی افراد معتقد است: احزاب و جمعیت‌ها و انجمن‌های سیاسی و اقلیتهای مذهبی تا مادامی که توطئه نکرده باشند، از آزادی برخوردارند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Structural Analysis of the Shiite Imamate in the Islamic Government in the Age of Occultation based on the Opinions of Imam Khomeini (RA)

نویسنده [English]

  • Habib Hatami kankabod
Assistant Professor, Department of Theology, Faculty of Literature and Human Sciences, Lorestan University, Lorestan, Iran
چکیده [English]

The issue of government throughout human history has been one of the significant issues so that Muslims have sought to establish the political organization of the Islamic societies. Moreover, Shiites regard Imamate as a great example of the Islamic state and one of the pillars to administer the political system after the Prophet (PBUH), which is applied in the age of occultism in the form of Wellayat-e Fagih (authority of the jurist). This study, taking a descriptive-analytical approach, explores the Shiite imamate with regard to the structure of the Islamic government in the age of occultation through the lens of the opinions of Imam Khomeini (RA) and the results reveal that the authority of the jurist is the main pillar of the Shiite system in the age of occultation and the most fundamental institution in the structure of the Islamic Republic system that, while talking about the separation of powers, because of the prevention of illegitimate and corruptive concentration of power, these systems of power are not independent from the leadership. In the thinking of Wellayat-e Fagih (authority of the jurist), three theories were presented considering the boundaries of power: the Islamic nationalism, the absolute export of revolution, and the theory of Umm al-Qura (mother of all settlements). The opinions of Imam about the national and international boundaries of power are represented in various ways. Regarding the political activities of people, he believes that parties, communities, political associations, and religious minorities enjoy freedom as long as they do not conspire.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic government
  • Imamate
  • Shiism
  • the structure of the government
  • Imam Khomeini (RA)
  1. قرآن کریم

    نهج البلاغه

    1. ابن خلدون، مقدمة، ترجمه: پروین گنابادی، تهران، شرکت انتشارات علمی فرهنگی، چاپ هشتم. بی تا
    2. الیاسی، مرتضی، مجله حکومت اسلامی:، کنترل قدرت در حقوق اسلامی جمهوری اسلامی ایران تا سال شانزدهم، شماره اول، بهار 1390.
    3. بازرگان، مهدی، حکومت جهانی واحد؛ تهران: نشر پیام آزادی، 1361.
    4. جوادی آملی، عبدالله، ولایت فقیه، تهران، کانون اندیشه جوان، چاپ سوم، 1377
    5. حقیقت، سید صادق، مسئولیت های فراملی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی؛ تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک، 1376
    6. خمینی ، سخنرانی در جمع علمای نجف، صحیفه امام، جلد 2.
    7. خمینی حکم انتصاب آقای احمد جنتی، صحیفه امام، جلد 21.
    8. خمینی سخنرانی در جمع فرمانده سپاه و جمعی از پاسداران، صحیفه امام، جلد 13.
    9. خمینی، روح الله، کتاب البیع، قم، انتشارات اسماعییلیان، ج 2، 1410.
    10. خمینی، سخنرانی در جمع دانشجویان عضو دفتر تحکیم وحدت، صحیفه امام، جلد17.
    11. خمینی، سخنرانی در جمع نمایندگان مجلس، صحیفه امام، جلد 12.
    12. خمینی، سید روح الله، الرسائل، قم: اسماعیلیان، 1385 ق؛ ج 1.
    13. خمینی، سید روح الله، پیام به ملت ایران، صحیفه امام، جلد 19.
    14. خمینی، سید روح الله، پیام به نمایندگان مجلس خبرگان، صحیفه امام، جلد 18.
    15. خمینی، سید روح الله، پیام به نمایندگان نخستین دوره مجلس شورای اسلامی، صحیفه امام، جلد 18.
    16. خمینی، سید روح الله، تحریر الوسیله؛ قم: اسماعیلیان، بی تا: ج 1.
    17. خمینی، سید روح الله، صحیفه نور، تهران، مرکز مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی، 1361، ج 5.
    18. خمینی، سید روح الله، کشف اسرار، دفتر نشر فلق، بی‌تا.
    19. خمینی، سید روح الله، وصیتنامه سیاسی- الهی امام خمینی، صحیفه امام، جلد 3.
    20. خمینی، سید روح الله، وصیتنامه سیاسی- الهی امام خمینی، صحیفه امام، جلد 4.
    21. خمینی، سید روح الله، وصیتنامه سیاسی- الهی امام خمینی، صحیفه امام، جلد 21.
    22. خمینی، سید روح الله، ولایت فقیه (حکومت اسلامی) چاپ خانه بهمن، 1360.
    23. خمینی، سید روح الله، ولایت فقیه، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ اول، 1373
    24. خمینی، سید روح الله، ولایت فقیه؛ حکومت اسلامی؛ قم: انتشارات آزادی، بی تا.
    25. سبحانی، جعفر مفاهیم القران، فی معالم الحکومه، قم، چاپ اول، موسسه نشر اسلامی، 1405ق.
    26. صفار، محمد جواد، آشنائی با قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران، مرکز آموزش مدیریت دولتی، چاپ چهارم، 1372
    27. طباطبائی، سید محمدحسین، بررسی‌های اسلامی، به کوشش: سید هادی خسروشاهی،
    28. فوزی، یحیی، اندیشه سیاسی امام خمینی (ره) قم، دفتر نشر معارف، چاپ بیست و سوم، 1394
    29. فیرحی، داود، نظام سیاسی و دولت در اسلام، تهران، سمت، چاپ دهم، 1392
    30. قاسمی پطرودی، سید مجید، حکومت دینی در اندیشه سیاسی توماس آکویناس و امام خمینی (س)، تهران، موسسه تنظیم نشر آثار امام خمینی، موسسه چاپ و نشر عروج، چاپ اول، 1392
    31. قاضی­زاده، کاظم، ولایت فقیه و حکومت اسلامی در منظر امام خمینی، نشر کنگره، چاپ اول، 1378
      1. قم، بوستان کتاب، 1388
    32. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، قم، موسسه احیاء الکتب الاسلامیه، نور وحی، 1386، ج2
    33. لاریجانی، محمد جواد ؛ مقولاتی در استراتژی ملی؛ تهران: مرکز ترجمه و نشر، 1369
    34. مصباح یزدی، محمدتقی، پرسش و پاسخها، قم: موسسه اموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، 1377، ج1
    35. منتظری، حسینعلی، دراسات فی ولایه الفقیه و فقه الدّوله الاسلامیه، چاپ اول: المرکز العالمی للدراسات الاسلامیه، قم، 1408 ق، ج 1.
    36. نائینی، میرزا محمد حسین، تنبیه الأمّة و تنزیه الملّة، مقدمه و توضیح: سید محمود طالقانی، چاپ هشتم، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1378
    37. نجفی، محمدحسن، جواهرالکلام، چاپ سوم، دارالکتب اسلامیه، تهران 1362، ج 21، ص 374.
    38. هاشمی، سید محمد، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، ج 2 قم، مجتمع آموزش عالی قم، چاپ دوم 1375