نقد ادعای فواز بن احمد بن علی رضوان درباره تعارض روایات شیعی مربوط به تعداد ائمه (ع)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه الاهیات و معارف اسلامی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران

چکیده

در منابع حدیثی شیعی، علاوه بر روایات فراوانی که تعداد امامان شیعه (ع) را دوازده نفر معرفی می‌کنند، روایات دیگری هم هست که در ظاهر با روایات دسته قبل در تعارض است و تعداد ائمه را متفاوت با عدد دوازده گزارش می‌کند. در مقاله‌ای به زبان عربی با عنوان «تعارض دلالات المرویات عند الرافضة؛ الامامة أنموذجًا»، نوشته فواز بن احمد بن علی رضوان، با تمسک به همین روایات، ادعا شده است که روایات شیعی در باب امامت، متعارض و جمع‌ناشدنی هستند. لذا اصل امامت محل تردید و تشکیک است. در پژوهش حاضر با هدف پاسخ به شبهات مقاله مذکور درباره تعداد ائمه، و با استفاده از روش «توصیف و تحلیل»، ابتدا ادعای مطرح‌شده را ذیل هفت بخش روایات دال بر یک امام، دو امام، سه امام، هفت امام، دوازده امام، سیزده امام و دوازده مهدی بعد از قائم (عج) دسته‌بندی و گزارش می‌کنیم. سپس با بررسی سند و متن تک‌تک روایات چنین نتیجه می‌گیریم که تمام آنها از لحاظ سندی ضعیف، و از لحاظ متنی، متعارض با روایات صحیح دالّ بر وجود دوازده امام، یا دچار اضطراب متن هستند. به فرض پذیرش سند و متنشان هم دلالت برخی از آنها بر ادعای مطرح‌شده تمام نیست و با روایات دالّ بر دوازده امام جمع‌‌شدنی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Criticism of the Claim of Fawaz ibn Ahmad ibn Ali Rezwan about the Contradiction in Shiite Traditions on the Number of Imams (AS)

نویسندگان [English]

  • hasan zarnooshe farahani 1
  • Elahe Haj Esmaeil Lavasani 2
1 Assistant Professor, Department of Theology and Islamic Studies, Shahid Rajaee Teacher Training University, Tehran, Iran
2 Master's Student in Quran and Hadith Sciences, Shahid Rajaee Teacher Training University, Tehran, Iran
چکیده [English]

In the Shia hadith sources, in addition to many traditions that introduce the number of Shia Imams (AS) as twelve, there are other traditions that seem to conflict with them, citing the number of Imams other than twelve. Adducing these traditions, an Arabic article entitled "The conflict of the Rafezi narrated significations; a case study of Imamate" written by Fawaz ibn Ahmad ibn Ali Rezwan has claimed that the Shiite traditions regarding Imamate are contradictory and irreconcilable. Therefore, the principle of Imamate is a place of doubt. Using the descriptive-analytical method, the present research aims to answer the questions of the mentioned article about the number of imams. First, it quotes the claim and categorizes the traditions into seven groups: narrations of one imam, two imams, three imams, seven imams, twelve imams, thirteen imams, and twelve Mahdis after Qaem (Riser). Then, by examining the chain of transmission and the content of each tradition, it concludes that all of the traditions are weak in terms of their chain of transmission, and they conflict with the correct traditions in terms of their content, indicating the existence of twelve imams. In addition, some of them are incoherent. Assuming the acceptance of the chain of transmission and content of the traditions, the significations of some of them do not support the claim. On the contrary, they can be reconciled with the traditions indicating twelve imams.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imamate
  • Twelve Imams
  • Thirteen Imams
  • Fawaz ibn Ahmad ibn Ali Razwan
  • Resolving the Conflict of Traditions

مراجع

قرآن کریم.
آل بویه، قنبرعلی؛ آیتی، نصرت‌الله (1395). «بررسی روایات جانشینی حضرت رسول (ص) و بازتبیین انحصار آن در عدد دوازده»، در: مشرق موعود، ش37، ص145-165.
آیتی، نصرت‌الله (1398). «نقد و بررسی انگاره عدم انحصار شمار ائمه در عدد دوازده»، در: پژوهش‌های مهدوی، ش29، ص49-75.
ابن قتیبه دینوری، عبد الله بن مسلم (1410). الإمامة والسیاسة، تحقیق: علی شیری، بیروت: دار الفکر.
ابن‌بابویه، محمد بن علی (1378). عیون اخبار الرضا (ع)، تحقیق: مهدی لاجوری، تهران: جهان.
ابن‌بابویه، محمد بن علی (1395). کمال الدین و تمام النعمة، تحقیق: علی اکبر غفاری، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
ابن‌بابویه، محمد بن علی (1403). معانی الأخبار، تحقیق: علی‌اکبر غفاری، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
ابن‌بابویه، محمد بن علی (1413). من لایحضره الفقیه، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
ابن‌حیون مغربی، نعمان بن محمد (1409). شرح الاخبار فی فضائل الائمة الاطهار (ع)، قم: جامعه مدرسین.
ابن‌غضائری، احمد بن حسین (1422). الرجال، قم: دار الحدیث.
اربلی، علی بن عیسی (1381). کشف الغمة فی معرفة الأئمة، تبریز: بنی‌‌هاشمی.
استرآبادی، محمد جعفر بن سیف الدین (1388). لب اللباب فی علم الرجال، تصحیح: محمدباقر ملکیان، تهران: اسوه.
پهلوان، منصور (1392). «بررسی احادیث موهِم سیزده امام در الکافی»، در: امامت‌پژوهی، ش12، ص257-262.
جوهری بصری، احمد بن عبد العزیز (بی‌تا). مقتضب الأثر فی النصّ علی الأئمة الإثنی عشر، قم: انتشارات طباطبایی.
حر عاملی، محمد بن حسن (1362). الإیقاظ من الهجعة بالبرهان علی الرجعة، تهران: نوید.
حلی، حسن بن یوسف (1402). رجال العلامة الحلی، قم: الشریف المرتضی.
خزاز قمی، علی بن محمد (1401). کفایة الأثر فی النصّ علی الأئمة الإثنی عشر، قم: بیدار.
رضوان، فواز بن احمد بن علی (2020). «تعارض دلالات المرویات عند الرافضة؛ الامامة أنموذجاً»، در: کلیة الدراسات الاسلامیة والعربیة للبنات بالاسکندریة، ش36، ص140-190.
زینلی، غلام‌حسین (1386). دوازده جانشین: پژوهشی در باب احادیث خلفای اثناعشر، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
ساعدی، حسین (1426). الضعفاء من رجال الحدیث، قم: دار الحدیث.
شریعتی سبزواری، محمدباقر (1388). «امامان دوازده‌گانه در قرآن و سنت»، در: انتظار موعود، ش30، ص5-27.
شهید ثانی، زین ‌الدین بن علی بن احمد (1408). الرعایة فی علم الدرایة، قم: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی.
صافی گلپایگانی، لطف الله (1419). منتخب الأثر فی الإمام الثانی عشر، قم: مؤسسة السیدة المعصومة (س).
صفار، محمد بن حسن (1404). بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد صلّی الله علیهم، قم: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی.
طبرسی، ابوعلی فضل بن حسن (1407). إعلام الوری بأعلام الهدی، قم: مؤسسة آل البیت (ع).
طوسی، محمد بن الحسن (1411). الغیبة، قم: دار المعارف الإسلامیة.
طوسی، محمد بن الحسن (1414). الامالی، قم: دار الثقافة.
طوسی، محمد بن الحسن (1420). فهرست کتب الشیعة و اصولهم، قم: مکتبة المحقق الطباطبایی.
عسکری، مرتضی (1398). من حدیث النبی صلی الله علیه و اله یکون لهذه الامة اثنا عشر قیما، بی‌جا: بی‌نا.
فرات کوفی، ابوالقاسم (1410). تفسیر فرات کوفی، تهران: مؤسسة الطبع والنشر فی وزارة الإرشاد الإسلامی.
کشی، محمد بن عمر (1363). اختیار معرفة الرجال، قم: مؤسسة آل البیت (ع).
کلینی، محمد بن یعقوب (1407). اصول کافی، تهران: دار الکتب‌ الإسلامیة.
کوفی، محمد بن سلیمان (1412). مناقب الإمام أمیر المؤمنین علی بن أبی طالب (ع)، قم: مجمع احیاء الثقافة الاسلامیة.
لطفی، رحیم؛ شهبازیان، محمد (1396). «بررسی قرائن روایی انحصار ائمه (ع) در عدد دوازده»، در: پژوهش‌های مهدوی، ش21، ص23-48.
مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی (1403). بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی (1404). مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
موسوی بروجردی، حسن (1396). «چرا کار تکراری نکنیم؟! نقدی بر تحقیق کتاب کفایه الأثر خزّاز قمی»، در: آینه پژوهش، ش165، ص113-124.
نجاشی، احمد بن علی (1365). رجال النجاشی، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
هلالی، سلیم بن قیس (1405). کتاب سلیم بن قیس الهلالی، قم: الهادی.
 
 
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار