ریشه‌یابی علل وقوع قیام باباییان در آناتولی (637 ه.ق.)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه معارف، واحد ارومیه، دانشگاه آزاد اسلامی، ارومیه، ایران

2 استاد گروه تاریخ، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

چکیده

ترکان بعد از اسلام‌آوردن در ماوراءالنهر بخش چشمگیری از عقاید دین قبلی‌شان را حفظ کردند. پیروزی سلجوقیان بر رومیان در نبرد ملازگرد (۴۶۳ ه.ق.) باعث راه‌یافتن ترکان و اسلام به آناتولی شد. سکونت ترکان در آناتولی دو گونه بود: ترکان متمدن و شهرنشین آسیای مرکزی در مراکز شهری آناتولی و ترکان بیابانگرد نیز در روستاها و مناطق ییلاقی ساکن شدند. سیاست سلجوقیان در اسکان ترکان باعث به وجود آمدن درگیری‌هایی بین کوچ‌نشین‌ها و یکجانشین‌ها می‌شد. کوچ‌نشین‌ها به دلیل محروم‌ماندن از منابع ثروت، از دولت ناراضی شدند و به قیام علیه سلجوقیان دست زدند. قیام باباییان نمونه بارز این قیام‌ها است که هرچند به شکست انجامید ولی باعث تضعیف دولت سلجوقیان آناتولی شد. این پژوهش در صدد است به روش توصیفی‌تحلیلی عوامل شکل‌گیری قیام باباییان را بررسی کند. لذا در پی پاسخ‌گویی به دو پرسش زیر هستیم: چه عواملی باعث وقوع قیام باباییان شد؟ سهم هر کدام از عوامل در بروز قیام چقدر بود؟ در پاسخ به این پرسش‌ها دو فرضیه مطرح ‌شده است: الف. در قیام باباییان عوامل اقتصادی و سیاسی و دینی نقش داشت؛ ب. هرچند این قیام شکل دینی داشت ولی به نظر می‌رسد انگیزه اصلی قیام‌کنندگان، رسیدن به اهداف اقتصادی بود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Finding the Root Causes of the Babaian Uprising in Anatolia (637 A.H.)

نویسندگان [English]

  • Hassan Mohammadi 1
  • Dawud Isfahaniyan 2
1 Assistant Professor, Department of Islamic Teachings, Urmia Branch, Islamic Azad University, Urmia, Iran
2 Professor, Department of History, Tabriz University, Tabriz, Iran
چکیده [English]

After converting to Islam in the Transoxiana, the Turks retained much of their previous religious beliefs. The victory of the Seljuks over the Romans in the battle of Malazgerd (463 AH / 1071 AD) caused the Turks and Islam to find their way to Anatolia. There were two types of Turks living in Anatolia: the civilized and urban Turks of Central Asia settled in the urban centers of Anatolia and the nomadic Turks settled in the villages and summer areas. The Seljuk policy in settling the Turks led to clashes between the nomads and the settlers. The nomads were dissatisfied with the government due to being deprived of sources of wealth; therefore, they revolted against the Seljuks. The Babaian uprising is a clear example of these uprisings, which, despite its failure, weakened the Anatolian Seljuk government. Using the descriptive-analytical method, this research aims to investigate the factors that formed the Babaian uprising. Thus, the author seeks to answer the following two questions: What factors caused the Babaian uprising? What was the contribution of each factor to the uprising? In response, two hypotheses have been proposed: a) Economic, political and religious factors played a role in the Babaian uprising. B) Although this uprising had a religious form, it seems that the main motive of the insurgent was to achieve economic goals

کلیدواژه‌ها [English]

  • Anatolia
  • Roman Seljuks
  • Babaian
  • Baba Elias
  • Ghiyathuddin Keykhosrow II
آقسرایی (1363). مسامرة الاخبار و مسایرة الاخیار، به اهتمام: عثمان توران، تهران: اساطیر.
ابن‌بی‌بی (1350). سلجوق‌نامه، به اهتمام: محمدجواد مشکور، تهران: کتاب‌فروشی تهران.
افلاکی، احمد (1362). مناقب العارفین، به کوشش: تحسین یازیجی، تهران: دنیای کتاب، چاپ دوم.
اقبال آشتیانی، عباس (1384). تاریخ مغول، تهران: امیرکبیر.
اوجاق، احمد یاشار (1385). «از عصیان باباییان تا قزلباشگری؛ نگاهی به تاریخ و رشد علویان در آناتولی»، ترجمه: شهاب ولی، در: تاریخ اسلام، ش27، ص159-182.
اوجاق، یاشار؛ بایرام، میکائیل (1376). جنبش‌های عرفانی‌سیاسی در زمان سلجوقیان، ترجمه: محمدتقی امامی خویی، تهران: گواه.
خواندمیر، غیاث‌الدین بن همام الدین الحسینی ‌(1380). حبیب السیر، مقدمه: جلال‌الدین همایی، زیر نظر: محمد دبیرسیاقی، تهران: اساطیر، ج2.
دانش‌نامه جهان اسلام (1375). زیر نظر: سید مصطفی میرسلیم، تهران: بنیاد دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج1.
قزوینی، زکریا بن محمد (1373). آثار البلاد و اخبار العباد، تهران: امیرکبیر.
مخبر دزفولی، فهیمه (1389). پیدایش طریقت علوی‌بکتاشی در آناتولی، تهران: علمی و فرهنگی.
مشکور، محمدجواد (1350). اخبار سلاجقه روم، تهران: کتاب‌فروشی تهران.