بازنمایی شواهد تشیع اعتقادی در نیمه ی اول قرن اول

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مربی گروه الاهیات، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

2 استادیار گروه شیعه‌شناسی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران.

3 دانشیار گروه شیعه‌شناسی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران.

چکیده

پس از رحلت پیامبر اسلام، انتخاب خلیفه از طریق عده‌ای، انتصاب از طرف خلیفه قبلی و انتخاب از طریق شورا به عنوان سه مبنای نظری برای مشروعیت خلافت خلیفه، نزد بخش چشمگیری از مسلمانان پذیرفته شد. در تمام این دوران، امام علی (ع) و هواداران ایشان مبنای نظری دیگری درباره خلافت داشتند. پژوهش حاضر با روش توصیفی‌تحلیلی و با مطرح‌کردن شواهد و مستندات تاریخی و روایی در صدد است جریانی به نام «شیعیان اعتقادی» را در میان اصحاب امام علی (ع) نمایان کند و شاخصه‌های فکری آنها درباره مسئله امامت را بازیابد. یافته‌ها نشان می‌دهد در میان اصحاب امام علی (ع)، جریانی مهم و تأثیرگذار وجود داشته که به امامت امام علی (ع) بر اساس وصایت قائل بوده است. از دیگر نتایج پژوهش حاضر نشان‌دادن اصالت تاریخی اندیشه کلامی امامیه در باب امامت و نقد این دیدگاه ابن‌تیمیه است که شیعیان اعتقادی را در تعداد اندکی محدود کرده که امام با آنها مقابله کرده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Representation of Shiite Evidence in the First Half of the First Century

نویسندگان [English]

  • Tahereh Islami Aliabadi 1
  • Emdad Turan 2
  • Mohammad Ghafurinejad 3
1 Instructor, Department of Theology, Payame Noor University, Tehran, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Shiite Studies, University of Religions and Denominations, Qom, Iran,
3 Associate Professor, Department of Shiite Studies, University of Religions and Denominations, Qom, Iran,
چکیده [English]

After the demise of the Prophet of Islam, the election of the caliph by a group of Muslims, the appointment by the previous caliph, and the election by the council as the three theoretical foundations for the legitimacy of the caliphate were accepted by a significant number of Muslims. Throughout this period, Imam Ali (AS) and his followers had a different theoretical basis for the caliphate. With a descriptive-analytical method and by presenting historical and narrative evidence and documents, the present study seeks to show a current called "Ideological Shiites" among the companions of Imam Ali (AS) and to restore their intellectual characteristics on the issue of Imamate. The findings show that there was an important and influential current among the companions of Imam Ali (AS) that believed in his Imamate based on the vicegerency of the prophet. Another result of the present study is to show the historical originality of the Imami theological thought about Imamate and to criticize Ibn Taymiyyah's view which has limited the ideological Shiites to a few people whom the Imam opposed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imam Ali (AS)
  • Ideological Shiites
  • Vicegerency
  • Knowledge
  • Infallibility
  • Moftaraz al-Taah
قرآن کریم.
نهج البلاغه (1414). تحقیق: صبحی صالح، قم: هجرت.
ابن أبی الحدید، عبد الحمید بن هبة الله (1404). شرح نهج البلاغة لابن أبی الحدید، تحقیق: محمد ابوالفضل ابراهیم، قم: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی.
ابن أبی زینب، محمد بن ابراهیم (1397). الغیبة (للنعمانی)، تحقیق: علی‌اکبر غفاری، تهران: صدوق.
ابن الأثیر، أبو الحسن علی بن أبی الکرم (1409). أسد الغابة، بیروت: دار الفکر.
ابن الأثیر، أبو الحسن علی بن أبی الکرم (1417). الکامل فی التاریخ، بیروت: دار الکتاب العربی.
ابن بابویه، محمد بن علی (1362). الخصال، تحقیق: علی‌اکبر غفاری، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
ابن بابویه، محمد بن علی (1376). الأمالی، تهران: کتابچی.
ابن تیمیه، أحمد بن عبد الحلیم (1406). منهاج السنة النبویة، تحقیق: محمد رشاد سالم، بیروت: مؤسسة قرطبة.
ابن تیمیه، أحمد بن عبد الحلیم (1408). الفتاوی الکبری، بیروت: دار الکتب العلمیة.
ابن حنبل، احمد (1421). مسند الإمام أحمد بن حنبل، المحقق: شعیب الأرنؤوط، عادل مرشد، وآخرون؛ إشراف: د عبد الله بن عبد المحسن الترکی، بیروت: مؤسسة الرسالة.
ابن سعد، محمد (1410). الطبقات الکبری، تحقیق: محمد عبد القادر عطا، بیروت: دار الکتب العلمیة.
ابن شهرآشوب، محمد بن علی (1379). مناقب آل ابی طالب، قم: المطبعة العلمیة.
ابن طاووس، علی بن موسی (1409). إقبال الأعمال (ط- القدیمة)، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
ابن عبد البر، أبو عمر یوسف بن عبد الله (1412). الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، المحقق: علی محمد البجاوی، بیروت: دار الجیل.
ابن عساکر، علی بن الحسن (1419). تاریخ مدینة دمشق و ذکر فضلها و تسمیة من حلها من الاماثل أو اجتاز بنواحیها من واردیها و أهلها، دراسة و تحقیق: علی شیری، بیروت: دار الفکر.
اربلی، علی بن عیسی (1381). کشف الغمة فی معرفة الأئمة (ط- القدیمة)، تحقیق: هاشم رسولی محلاتی، تبریز: بنی‌هاشمی.
برقی، احمد بن محمد (1342). رجال البرقی، تحقیق: محمد بن حسن طوسی، تهران: دانشگاه تهران.
ثقفی، ابراهیم بن محمد بن سعید بن هلال (1410). الغارات، تحقیق: عبدالزهراء حسینی، قم: دار الکتاب الإسلامی.
خزاز رازی، علی بن محمد (1401). کفایة الأثر فی النصّ علی الأئمة الإثنی عشر، تحقیق: عبداللطیف حسینی کوه‌کمری، قم: بیدار. ‌
دینوری، ابن قتیبه (1410). الامامة والسیاسة: تاریخ الخلفاء، تحقیق: علی شیری، بیروت: دار الاضواء.
ذهبی، شمس الدین (1427). سیر أعلام النبلاء، قاهره: دار الحدیث.
صفار، محمد بن حسن (1404). بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد صلّی الله علیهم، تحقیق: محسن بن عباس‌علی کوچه‌باغی، قم: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی.
الضبی، العباس بن بکار (1403). أخبار الوافدات من النساء علی معاویة بن أبی سفیان، بیروت: مؤسسة الرسالة.
طبری آملی، عماد الدین أبی جعفر محمد بن أبی القاسم (‌1383). بشارة المصطفی لشیعة المرتضی، نجف: المکتبة الحیدریة.
طبری، محمد بن جریر (1407). تاریخ الامم والملوک، بیروت: دار الکتب العلمیة.
طوسی، محمد بن الحسن (1414). الأمالی، تحقیق: مؤسسة البعثة، قم: دار الثقافة.
عسکری، سید مرتضی (1412). معالم المدرستین، قم: مجمع العلمی الاسلامی، مؤسسة البعثة، الطبعة الرابعة.
کشی، محمد بن عمر (1409). رجال الکشی: إختیار معرفة الرجال، تحقیق: محمد بن حسن طوسی، حسن مصطفوی، مشهد: دانشگاه مشهد.
کوفی، فرات بن ابراهیم (1410). تفسیر فرات الکوفی، تحقیق: محمد کاظم، تهران: مؤسسة الطبع والنشر فی وزارة الإرشاد الإسلامی.
مفید، محمد بن محمد (1413 الف). الجمل والنصرة لسید العترة فی حرب البصرة، تحقیق: علی میرشریفی، قم: کنگره شیخ مفید.
مفید، محمد بن محمد (1413 ب). الفصول المختارة، تحقیق: علی میرشریفی، قم: کنگره شیخ مفید.
مفید، محمد بن محمد (1413 ج).‌ الأمالی، تحقیق: حسین استادولی و علی‌اکبر غفاری، قم: کنگره شیخ مفید.
نجاشی، احمد بن علی (1365). رجال النجاشی، قم: مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجامعة المدرسین بقم المشرفة.
نصر بن مزاحم (1404). وقعة صفین، تحقیق: عبد السلام محمد هارون، قم: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی.
هاشمی، سید علی (1389). «علم و عصمت امام از دیدگاه اصحاب امیرالمومنین (ع)»، در: معرفت کلامی، ش2، ص143-158.
هالم، هاینس (۱۳۸۴). تشیع، ترجمه: محمدتقی اکبری، قم: ادیان.
هلالی، سلیم بن قیس (1405). کتاب سلیم بن قیس الهلالی،‌ تحقیق: محمد انصاری زنجانی خوئینی، قم: الهادی.
یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب (بی‌تا). تاریخ یعقوبی، بیروت: دار صادر.