نشانه‌یابی رفتاری باور به امامت اهل بیت (ع) در میان شیعیان امامیه عصر حضور

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار الاهیات، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

2 استادیار تاریخ، دانشگاه باقرالعلوم، قم، ایران

چکیده

امامیه به امامت الاهی اهل‌ بیت  (ع) باور دارند؛ این عقیده نظری آنان در میان کتاب‌ها و مقالات متعددی انعکاس یافته، اما تاکنون پژوهشی صورت نگرفته است که رفتارهای عملی و باورمندی عینی آنان در عصر حضور را درباره شئون، صفات و دیگر محورهای نظام امامت، در کانون توجه قرار دهد. بر اساس این کاستی‌ها حتی خاورپژوهان یا دگراندیشان مذهبی نیز به این باور رسیده‌اند که باورهای شیعه امامیه در دوره‌های متأخر از عصر حضور شکل‌ گرفته یا تکامل یافته است. اکنون برای شناخت و نشانه‌یابی این رفتارها و ارزیابی آنها لازم است بررسی تاریخی درباره اندیشه‌های تجلی‌یافته آنان صورت پذیرد و روشن شود که، آیا شیعیان عصر حضور از اندیشه‌های بنیادین درباره امامت برخوردار بوده‌اند؟ در پاسخ به این پرسش بنیادین، این نتیجه حاصل شد که شیعه در همان آغاز شکل‌گیری، اندیشه‌های بنیادین در مسئله امامت داشته و در رویدادهای سیاسی‌اجتماعی زندگی‌شان تجلی یافته است. این مقاله از روش توصیفی و تحلیل بهره گرفته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Behavioral Signs of Belief in the Imamate of the Ahl al-Bayt (AS) among the Imami Shiites of the Age of Presence

نویسندگان [English]

  • Ali Mortazawi Mehr 1
  • Mohammad Jawad Yawari 2
  • Nasrin Fattahi 1
1 Assistant Professor, Department of Theology, Razi University, Kermanshah, Iran
2 Assistant Professor, Department of History, Baqir al-Olum University, Qom, Iran
چکیده [English]

Imami Shiites believe in the divine leadership of the Ahl al-Bayt (AS). This theoretical belief has been reflected in many books and articles, but so far no research has been done to focus on their practical behaviors and objective beliefs in the Age of Presence about the affairs, attributes and other axes of the Imamate system. Based on these shortcomings, even orientalists and religious dissidents have come to the conclusion that the beliefs of the Imami Shiites have been formed or evolved in the periods after the Age of Presence. In order to identify and recognize these behaviors and evaluate them, it is necessary to conduct a historical study of their manifested ideas and to clarify whether the Shiites of the Age of Presence had fundamental ideas about the Imamate. In answer to this basic question, it was concluded that the Shiites, from the very beginning of their formation, had fundamental ideas on the issue of Imamate, manifested in the political and social events of their lives. This article uses descriptive and analytical methods. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Behavioral Diagnosis
  • Shiites of the Age of Presence
  • Imamate of Ahl al-Bayt (AS)
قرآن.
ابن ابی الحدید (1404). شرح نهج البلاغه، تحقیق: محمد ابوالفضل ابراهیم، قم: دار إحیاء الکتب العربیة.
ابن بابویه قمی (صدوق)، محمد بن علی (1378). عیون اخبار الرضا j، تهران: جهان.
ابن بابویه قمی (صدوق)، محمد بن علی (1395). کمال الدین و تمام النعمة، تهران: اسلامیه، چاپ دوم.
ابن بابویه قمی (صدوق)، محمد بن علی (1398). التوحید، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
ابن بابویه قمی (صدوق)، محمد بن علی (1403). معانی الاخبار، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
ابن بابویه قمی (صدوق)، محمد بن علی (1413). من‌ لایحضره الفقیه، تحقیق: علی‌اکبر غفاری، قم: دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم.
ابن بابویه قمی (صدوق)، محمد بن علی (1422). کمال الدین و تمام النعمة، تحقیق: علی‌اکبر غفاری، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
ابن بابویه قمی (صدوق)، محمد بن علی (بی‌تا). علل الشرایع، قم: داوری.
ابن طیفور، احمد بن ابن طاهر (بی‌تا). بلاغات النساء، قم: مکتبة بصیرتی.
ابن عماد حنبلی، أبی الفلاح (بی‌تا). شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، بیروت: دار الکتب العلمیة.
ابن فراء حنبلی، محمد بن حسین (1406). الاحکام السلطانیة، بی‌جا: مرکز النشر مکتب الاعلام السلامی.
ابن قتیبه دینوری، عبد الله بن مسلم (1410). الامامة والسیاسة المعروف بتاریخ الخلفاء، تحقیق: علی شیری، بیروت: دار الاضواء.
ابن ندیم بغدادی، محمد بن‌ اسحاق (بی‌تا). الفهرست، تحقیق: رضا تجدد، قم: مؤسسة آل البیت b.
اسکافی، محمد بن عبد الله (1402). المعیار والموازنة، تحقیق: محمد باقر محمودی، بی‌جا: بی‌نا.
باقری، اکبر؛ فرمانیان، مهدی؛ توران، امداد (1398). «نص بر امامت ائمه اهل بیت (ع) از منظر اصحاب اجماع امامین صادقین b»، در: پژوهش‌نامه امامیه، ش10، ص62-98.
بحرانی، عبد الله بن نور الله (1397). عوالم العلوم والمعارف والاحوال، قم: مدرسة الامام المهدی f.
بحرانی، هاشم بن سلیمان (1417). البرهان فی تفسیر القرآن، قم: دار التفسیر.
بلاذری، أحمد بن یحیی بن جابر (1417). کتاب الجمل من انساب الاشراف، تحقیق: سهیل زکار و ریاض زرکلی، بیروت: دار الفکر.
پورحسین، احسان (1387). «مبانى اطاعت از حاکم در اندیشه سیاسى شیعه»، در: علوم سیاسی، ش42، ص32-41.
تفتازانی، سعد الدین (1409). شرح المقاصد، تحقیق: ابو رحمان عمیره، قم: منشورات الشریف الرضی.
ثقفی، سعدالدین (1353). الغارات، تحقیق: جلال‌الدین حسینی ارموی، تهران: انجمن آثار ملی.
جعفریان، رسول (1378). حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، قم: انصاریان، چاپ یازدهم.
حلی، جمال ‌الدین حسن‌ بن یوسف (1407). کشف المراد، تحقیق: حسن حسن‌زاده آملی، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
حلی، حسن بن یوسف (1405). کشف المراد، کویت: مکتبة الفین.
خزاز، علی بن محمد (1401). کفایة الاثر فی النص علی الائمة الانثی عشر، قم: بیدار.
سید مرتضی علم‌الهدی، علی ‌بن حسین (1413). الفصول المختارة، قم: کنگره شیخ مفید.
صفار، محمد بن حسن (1394). بصائر الدرجات، قم: آستانه مقدسه قم، زائر.
طبری، محمد بن‌ جریر (1387). تاریخ الامم والملوک، تحقیق: محمد ابو الفضل ابراهیم، بیروت: دار التراث.
طوسی، محمد بن حسن (1409). اختیار معرفة الرجال، مشهد: دانشگاه مشهد.
عسگری، سید مرتضی (1379). معالم المدرستین، ترجمه: محمدجواد کرمی، قم: دانشکده اصول دین.
کلینی، محمد بن یعقوب (1362). الکافی، تحقیق: علی‌اکبر غفاری تهران: اسلامیه، چاپ دوم.
کشى، محمد بن عمر (1382). رجال الکشی: إختیار معرفة الرجال، تصحیح: حسن مصطفوى، مشهد: مؤسسه نشر دانشگاه مشهد.
محدر، تقی؛ یاوری سرتختی، محمدجواد (1397). «واکاوی نسبت مشروعیت و بیعت در حکومت علوی»، در: حکومت اسلامی، ش98، ص65-94.
مدرسی طباطبایی، سید حسین (1386). مکتب در فرآیند تکامل، ترجمه: هاشم ایزدپناه، تهران: کویر، چاپ سوم.
مسعودی، ابوالحسن علی بن حسین (1409). مروج الذهب و معادن الجواهر، تحقیق: اسعد داغر، قم: دار الهجرة، الطبعة الثانیة.
مظفر، محمدحسین (1379). تاریخ تشیع، ترجمه: سید محمدباقر حجتی، قم: نشر فرهنگ اسلامی، چاپ پنجم.
مفید، محمد بن نعمان (1413). الارشاد فی معرفة حجج‌ الله علی العباد، قم: کنگره شیخ مفید.
مفید، محمد بن نعمان (1414). الاختصاص، تحقیق: علی اکبر غفاری، بیروت: دار المفید.
منقری، نصر بن مزاحم (1404). وقعة صفین، تصحیح: عبد السلام محمد هارون، قم: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، الطبعة الثانیة.‌
نجاشی، ابو العباس احمد بن علی (1416). الرجال، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ پنجم.
نیشابوری، مسلم‌ بن حجاج (بی‌تا). صحیح، بیروت: دار الفکر.
هالم، هاینس (1385). تشیع، ترجمه: محمدتقی اکبری، قم: نشر ادیان.
یاوری سرتختی، محمدجواد (1393). «بررسی نظریه پیداش تشیع فقاهتی در عصر صادقین b»، در: زمانه، ش126-127، ص67-70.
یعقوبی، احمد بن أبی‌ واضح (بی‌تا). التاریخ، بیروت: دار صادر.