تفسیر بهشت آدم: بررسی دیدگاه صدرالدین شیرازی از منظر زبان دین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه دین و مسائل جدید کلامی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران

2 دانشیار گروه فلسفه و کلام، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

ملاصدرا در تحلیل و معناشناسی واژه‌های زبان دین در باب اوصاف خدا قائل به اشتراک معنوی و تشکیک وجودی است. وی علاوه بر معناشناسی اوصاف خدا در تفسیر بهشت و جهنم و مسئله معاد جسمانی و به طور کلی در زبان دین، در قلمرو معاد نیز با همین دیدگاه و روش پیش رفته و کوشیده است بدون مواجه‌شدن با شبهات رایج، معاد جسمانی و مسائل مربوط به آن، از قبیل عذاب قبر و صراط، را تبیین کند. قصه هبوط آدم و حوا از بهشت نیز با نگاه ملاصدرا به زبان دین در قلمرو معاد گره خورده است. وی گناه آدم را مربوط به مقام چهارم از مقام‌های قوس نزول انسان پیش از آغاز زندگی بر روی کره زمین می‌داند. از نظر او، نافرمانی آدم اتفاقی خارجی نبوده و بیان قرآن نظر به نوع انسان، یکی از ویژگی‌های ماهیت انسان را متذکر می‌شود. اما آیات متعددی از قرآن با اشاره به فریب‌خوردن آدم و حوا از شیطان و آشکارشدن عورتشان پس از نافرمانی، این تفسیر را در معرض پرسش قرار داده و صراحتاً به عنوان واقعه‌ای خارجی از این موضوع یاد کرده‌اند تا جایی که می‌گویند این دو سعی داشتند با برگ درختان بهشتی زشتی‌های خود را بپوشانند. اهمیت این موضوع از آن‌رو است که تاکنون کسی از منظر زبان دین تفسیر ملاصدرا از بهشت آدم و نافرمانی او را نقد نکرده است. این مقاله با نگاهی توصیفی‌تحلیلی و به روش کتاب‌خانه‌ای این موضوع را می‌کاود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Interpretation of Adam's Paradise: A Study of Sadr al-Din Shirazi's Viewpoint from the Perspective of the Language of Religion

نویسندگان [English]

  • ahmad Zarei 1
  • Amir Abbas Ali Zamani 2
1 PhD Student in Philosophy of Religion and New Theological Issues, Islamic Azad University, Isfahan Branch (Khorasgan), Isfahan, Iran
2 Associate Professor, Department of Philosophy and Theology, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

In the analysis and semantics of the words of religion about the attributes of God, Molla Sadra believes in semantic commonality and gradation of existence. In addition to the semantics of the attributes of God in the interpretation of Heaven and Hell and the issue of bodily resurrection and in general in the language of religion, he has advanced in the realm of resurrection with the same view and method and has tried to explain the bodily resurrection and related issues such as the torment of the grave and sirat (the path), without facing common doubts. According to Molla Sadra, the story of the descent of Adam and Eve from Heaven is also tied to the language of religion in the realm of resurrection. He considers Adam's sin to be related to the fourth position of the descending arc of man before the beginning of life on earth. In his view, man's disobedience was not an external event, but the Quran, considering the humankind, mentions one of the characteristics of his nature. However, several verses of the Quran, referring to the deception of Adam and Eve by Satan and the revelation of their nakedness after disobedience, have questioned this interpretation and explicitly mentioned it as an external event, to the extent that the verses maintain that the couple tried to cover their ugliness by foliage. The importance of this issue is because so far no one has criticized Molla Sadra's interpretation of Adam's paradise and his disobedience, from the perspective of the language of religion. This article explores the issue by using a descriptive-analytical method and library sources.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sadr al-Din Shirazi
  • Language of Religion
  • Interpretation of the Quran
  • Interpretation of Paradise
  • Adam's Paradise
  • Paradise of the Hereafter
قرآن کریم (1380). ترجمه: ناصر مکارم شیرازی، تهران: بی‌نا.
اخوان نبوی، قاسم (1381). «زبان دین از دیدگاه حکمت متعالیه»، در: قبسات، ش25، ص57-64.
بیدهندی، محمد؛ دسترنج، مهدی (1395). «هرمنوتیک آنتولوژیک صدرایی و مسئله زبان دین»، در: الاهیات تطبیقی، س7، ش15، ص29-46.
جلالی، غلام‌رضا (1378). «فلسفه دین در منظر صدرالدین»، در: حوزه، دوره 16، ش93، ص43-74.
حسنی، سیده معصومه (1390). «زبان دین از دیدگاه ملاصدرا و قاضی سعید قمی»، در: اندیشه دینی، ش38، ص23-48.
حسینی خامنه‌ای، سید محمد (1378). «اصول تفسیری و هرمنوتیک قرآنی نزد ملاصدرا»، در: خردنامه صدرا، ش66، ص64-71.
حسینی شیرازی، سید محمد (1423). تبیین القرآن، بیروت: دار العلوم.
حسینی، معصومه (1381). «زبان دین از منظر ملاصدرا»، در: قبسات، ش25، ص66-88.
زارعی حسن‌بقعه، احمد؛ علی‌زمانی، امیرعباس (1396). «معاد جسمانی صدرالدین شیرازی از منظر زبان دین»، در: شیعه‌پژوهی، ش10، ص5-24.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1354). المبدأ والمعاد، تصحیح: سید جلال‌الدین آشتیانی، تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1360). الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة، مشهد: المرکز الجامعی للنشر، چاپ دوم.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1363). مفاتیح الغیب، تهران: مؤسسه تحقیقات فرهنگی.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1366). تفسیر القرآن الکریم، تحقیق: محمد خواجوی، قم: بیدار.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1981). الحکمة المتعالیة فی الأسفار الأربعة، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، الطبعة الثالثة.
طباطبایی، محمدحسین (1374). تفسیر المیزان، ترجمه: سید محمدباقر موسوی همدانی، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
طبرسی، فضل بن حسن (1377). تفسیر جوامع الجامع، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، چاپ دوم.
علی‌زمانی، امیرعباس (1386). سخن‌گفتن از خدا، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
فخار نوغانی، وحیده؛ حسینی شاهرودی، سید مرتضی (1395). «رابطه زبان دین و واقعیت از دیدگاه ملاصدرا»، در: پژوهش‌نامه فلسفه دین، ش27، ص165-182.
فیض کاشانی، ملا محسن (1415). تفسیر الصافی، تحقیق: حسین اعلمی، تهران: الصدر، چاپ دوم.
قرشی، سید علی‌اکبر (1377). تفسیر أحسن الحدیث، تهران: بنیاد بعثت.
مهدوی‌نژاد، محمدحسین؛ خدایی، محمدرضا (1392). «تحلیل مبانی ملاصدرا در تفسیر وی از قصه آدم»، در: حکمت صدرایی، س2، ش1، ص99-116.
نصیری، منصور (1386). «زبان دین در تفکر فلسفی ملاصدرا»، در: معرفت، ش113، ص31-52.