بررسی روایات فضایل خلفا از لسان اهل بیت (ع) در کتابی منسوب به دارقطنی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث پردیس فارابی دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث پردیس فارابی دانشگاه تهران

چکیده

یکی از کتاب‌هایی که به دارقطنی، از محدثان بنام اهل سنت در قرن چهارم، منسوب است کتاب فضایل الصحابة و مناقبهم و قول بعضهم فی بعض است که تاکنون اثری از آن در دسترس نیست و ظاهراً مفقود است. چند سال قبل در عربستان سعودی کتابی نشر یافت که بنا بر ادعای محققان آن کتاب، جزء یازدهم و تنها قسمت یافته‌شده از کتاب دارقطنی است. اهمیت این کتاب حدیثی کوچک در این است که فقط شامل فضایل شیخین از لسان امام علی (ع) و خاندان ایشان است. در این نوشتار با روش توصیفی تحلیلی و با استناد به مقبولات و مسلّمات، بعد از بررسی سندی این کتاب و سندهای تعدادی از روایات و نقد محتوایی آنها نشان داده می‌شود که طبق معیارهای علمی رجالیان اهل سنت تمام روایات این بخش حدیثی ضعیف است و تنها دو روایت آن تا حدی از مرتبه ضعف بالاتر می‌آید؛ البته متن آن دو نیز با قرائن متقن حدیثی و تاریخی ناسازگار است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Consideration of Hadiths of the Prophet’s Household concerning the Virtues of the Caliphs in a Book Attributed to Dārquṭnī

نویسندگان [English]

  • hamed dejabad 1
  • amir rashidi 2
1 Associate professor, Department of Quranic and Hadith Sciences, University of Tehran, Farabi Pardis
2 PhD student, Quranic and Hadith Sciences, University of Tehran, Farabi Pardis
چکیده [English]

Faḍā’il al-Ṣaḥāba wa Manāqibuhum wa Qawl Ba’ḍihim fī Ba’ḍ (Virtues of the Sahaba and their dignities and what they have said about each other) is a book attributed to Dārquṭnī, a prominent Sunni scholar of hadiths in the 10th century, which is apparently not available to us. A few years ago, a book was published in Saudi Arabia, which was claimed by its editors to be the 11th and the only available part of Dārquṭnī’s book. The importance of this small book of hadiths lies in the fact that it only includes virtues of the first two caliphs as expressed by Imām ‘Alī and his household. In this paper, we deploy a descriptive-analytic method drawing on what is acceptable and taken granted by both sides, and then study the chains of transmitters of the books and some of its hadiths and criticize its content to show that all hadiths in this section are unreliable in terms of criteria accepted by Sunni scholars of rijal, and only two of its hadiths fair a bit better in terms of reliability, although they conflict well-established evidence from hadiths and history.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Dārquṭnī
  • virtues of caliphs
  • Ahl al-Bayt
  • unreliable chains of transmitters
  • unreliable content

منابع

ابن‌عساکر، علی بن‌الحسن بن‌هبة‌الله (1415)، تاریخ مدینة دمشق، تحقیق عمر بن‌غرامة العمروی، بیروت: دارالفکر.
ابن‌عبدالبر، عمر بن‌یوسف (1423)، الاستیعاب فی اسماء الاصحاب، بیروت: دارالفکر.
ابن‌جوزی، جمال‌الدین ابوالفرج عبدالرحمن بن‌علی بن‌محمد الجوزی (1412)، المنتظم فی تاریخ الأمم والملوک، محمد عبدالقادر عطا و دیگران، بیروت: دار الکتب العلمیة، چ1.
بخاری، محمد بن‌اسماعیل (1423)، الجامع الصحیح، دمشق: دار ابن‌کثیر.
بغدادی، ابوبکر احمد بن‌علی (1422)، تاریخ بغداد، بیروت: دارالکتاب العربی.
حرانی، ابن‌تیمیه (1422)، مجموعه آثار ابن‌تیمیة، تحت اشراف بکر بن‌عبدالله ابوزید، مجمع فقهی اسلامی، مکه مکرمه: دارعالم الفوائد.
عسقلانی، ابن حجر (1421)، هدی الساری مقدمة فتح الباری بشرح صحیح البخاری، تحقیق عبدالقادر شیبة الحمد، ریاض.
عسقلانی، احمد بن‌علی بن‌حجر (421)، فتح الباری، تحقیق عبدالقادر شیبة الحمد، ریاض.
عسقلانی، احمد بن‌علی بن‌حجر (1413)، تقریب التهذیب، تحقیق بکر بن‌ابوزید، بی‌جا: دارالعاصمة.
عسقلانی، احمد بن‌علی بن‌حجر (1423)، لسان المیزان، تحقیق عبدالفتاح ابوغدة، بیروت: دار المطبوعات الاسلامیة.
صنعانی، ابوبکر عبدالرزاق (1390)، المصنف، تحقیق مرکز البحوث و تقنیة المعلومات، ریاض: دار التاصیل.
سمعانی، ابی‌سعد عبدالکریم (1382)، الانساب، هند: دائرة المعارف العثمانیة.
رازی، محمد بن‌حبان بن‌أحمد بن‌حبان بن‌معاذ بن‌مَعْبدَ التمیمی ابوحاتم (1371)، الجرح و التعدیل، وزارة المعارف للحکومة العالیة الهندیة، دکتور محمد عبدالمعید خان، دکن الهند، چ1.
ذهبی، شمس‌الدین ابوعبدالله محمد بن‌أحمد بن‌عثمان بن‌قایماز (1405)، سیراعلام النبلاء، تحقیق شعیب الارناؤوط و حسین الاسد، ریاض: مؤسسة الرسالة.
ذهبی، شمس‌الدین ابوعبدالله محمد بن‌أحمد بن‌عثمان بن‌قایماز (1387)، دیوان الضعفاء والمتروکین وخلق من المجهولین وثقات فیهم، محقق حماد بن‌محمد الأنصاری، مکه مکرمه: مکتبة النهضة الحدیثة، چ2.
دارقطنی، علی بن‌عمر (1406)، المؤتلف و المختلف، تحقیق موفق بن‌عبدالله بن‌عبدالقادر، بیروت: دار الغرب الاسلامی.
دارقطنی، علی بن‌عمر (1419)، الجزء الحادی عشر من فضایل الصحابة و مناقبهم و قول بعضهم فی بعض، تحقیق محمد بن‌خلیفة الرباح، مدینه منوره: مکتبة الغرباء الاثریة.
دارقطنی، علی بن عمر (1405)، الالزامات و التتبع، تحقیق مقبل هادی الوادعی، بیروت، دارالکتب العلمیة.
لخمی، المبارک بن‌أحمد بن‌المبارک بن‌موهوب اللخمی الإِربلی المعروف بابن‌المستوفی (1980م)، تاریخ إربل، بغداد: دارالرشید.
ختلی، ابن‌الجنید (1408)، سؤالات ابن‌الجنید لیحی بن‌معین، تحقیق احمد محمد نورسیف، مدینه منوره: مکتبة الدار.
 نیشابوری، مسلم(1429)، صحیح مسلم همراه شرح نووی، ابی زکریا یحیی بن شرف، تحقیق محمد صدقی العطار، بیروت، دارالفکر.