مبانی و کاربست‌های نظریه «روح معنا» در آثار جوادی آملی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری شیعه‌شناسی، دانشگاه ادیان و مذاهب قم

2 استادیار گروه شیعه‌شناسی، دانشگاه ادیان و مذاهب قم.

چکیده

چکیده
یکی از نظریات مطرح‌شده در سنت اسلامی در باب نحوه مواجهه با مفردات متشابه قرآن، نظریه وضع لفظ برای روح معنا است که نخستین بار غزالی به‌صراحت از آن سخن گفته است. این نظریه که در تاریخ اندیشه اسلامی در میان عرفا و پیروان حکمت متعالیه مقبول واقع شده، در نظر جوادی آملی بر اساس زنجیره‌ای از مبانی، مقبول افتاده و کاربست‌های متعددی یافته است. التزام حداکثری به قوانین زبان عربی در مواجهه با متون دینی، کفایت‌نکردن ادبیات عرب جاهلی برای تأدیه معارف الاهی، رد تفسیر به رأی و دیدگاه‌های هرمنوتیکی، اعتقاد به لایه‌های متعدد در هستی، و اصالت حقیقت در قرآن کریم از مبانی این نظریه نزد او است. وی نظریه را مبتنی بر حدس و به عنوان راهکاری برای انفتاح باب مفاهمه قرآن و مخاطبان قلمداد می‌کند. همچنین، در باب پاره‌ای واژگان موجود در کتاب و سنت به این نظریه تمسک جسته است؛ واژگانی همچون «یوم»، «مجیء»، «قلم»، «لوح»، «طعام»، «اصطفاء»، «کلام»، «کلمه»، «تجارت»، «مصباح»، «ذوق»، «صراط»، «باب»، «مفاتیح» و «کتاب».
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Foundations and Applications of the Theory of Spirit of Meaning Based on Ayatollah Jvadi-Amoli’s works

نویسندگان [English]

  • Seyyed Ali-Asghar Masoudi 1
  • Mohammad Ghafoorinezhad 2
1 Phd student at University of Religions and Denominations
2 Assistant professor of The University of Religions and Denominations
چکیده [English]

One of the theories suggested in Islamic tradition on how to face with similar words in Quran is the theory of putting words forth for the spirit of meaning. It has been stated explicitly by Ghazzali for the first time. This theory has been accepted among mystics and followers and of transcendent theosophy in the history of Islamic thought. Transcendent theosophy has been accepted and used in detail based on a continuum of some foundations by professor Javadi Amoli. As is understood, for him, the theory has been based on: maximum obligation to Arabic grammar in religious texts, insufficiency of Jaheli Arab literature to satisfy the Divine wisdom, rejecting eisegesis and hermeneutic views, believing in the multiple layers in the existence, and the originality of truth in Quran. He considers the theory as the basement for a new window to understand the Quran and its addresses. He referred to this theory for knowing the meaning of some words in the Book and tradition such as day, come, pen, tablet, food, choosing, speech, word, business, the lamp, taste, way, keys and book.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Truth and Metaphor
  • Meaning Based Theory
  • Javadi Amoli
  • Ambiguous Verses
  • Ambiguous Words

منابع

قرآن کریم.
ایازی، سید محمدعلی؛ عزتی بخشایش، محمد (1394). «نظریه وضع الفاظ برای ارواح معانی»، خبرگزاری فارس، کد 13940330001261.
جوادی آملی، عبدالله (1384). حیات حقیقی انسان در قرآن، قم: اسراء، چاپ دوم.
جوادی آملی، عبدالله (1385 الف). سرچشمه اندیشه، قم: اسراء، چاپ پنجم، ج2.
جوادی آملی، عبدالله (1385 ب). سیره رسول اکرم در قرآن، قم: اسراء، چاپ پنجم، ج8.
جوادی آملی، عبدالله (1386). سرچشمه اندیشه، قم: اسراء، چاپ پنجم، ج1.
جوادی آملی، عبدالله (1387 الف). دین‌شناسی، قم: اسراء، چاپ پنجم.
جوادی آملی، عبدالله (1387 ب). معاد در قرآن، قم: اسراء، چاپ چهارم، ج5.
جوادی آملی، عبدالله (1388 الف). ادب فنای مقربان، قم: اسراء، چاپ پنجم، ج2.
جوادی آملی، عبدالله (1388 ب). ادب فنای مقربان، قم: اسراء، چاپ اول، ج6.
جوادی آملی، عبدالله (1388 ت). تسنیم، قم: اسراء، چاپ هشتم، ج1.
جوادی آملی، عبدالله (1388 ث). تسنیم، قم: اسراء، چاپ دوم، ج12.
جوادی آملی، عبدالله (1388 ج). تسنیم، قم: اسراء، چاپ دوم، ج16.
جوادی آملی، عبدالله (1388 ح). قرآن در قرآن، قم: اسراء، چاپ هشتم.
جوادی آملی، عبدالله (1389 الف). تفسیر انسان به انسان، قم: اسراء، چاپ پنجم.
جوادی آملی، عبدالله (1389 ب). تسنیم، قم: اسراء، چاپ ششم، ج2.
جوادی آملی، عبدالله (1389 ت). تسنیم، قم: اسراء، چاپ پنجم، ج3.
جوادی آملی، عبدالله (1389 ث). تسنیم، قم: اسراء، چاپ دوم، ج14.
جوادی آملی، عبدالله (1389 ج). ادب فنای مقربان، قم، اسراء، چاپ هفتم، ج1.
جوادی آملی، عبدالله (1389 د). تسنیم، قم: اسراء، چاپ سوم، ج13.
جوادی آملی، عبدالله (1389 ذ). تسنیم، قم: اسراء، چاپ سوم، ج10.
حسینی طهرانی، محمدحسین (1423). معادشناسی، مشهد: نور ملکوت قرآن، چاپ اول.
حسینی طهرانی، محمدحسین (1426). امام‌شناسی، مشهد: علامه طباطبایی، چاپ سوم، ج5.
خمینی، سید مصطفی (1418). تفسیر القرآن الکریم، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ اول، ج1.
الراغب الاصفهانی، حسین بن محمد (1404). المفردات فی غریب القرآن، تهران: نشر الکتاب، الطبعة الثانیة.
سبزواری، حاج ملاهادی (1379). شرح المنظومه، تهران: نشر ناب، چاپ اول، ج2.
شیواپور، حامد (1394). روح معنا در تفسیر قرآن، قم: انتشارات دانشگاه مفید، چاپ اول.
شیواپور، حامد؛ کاملان، محمدصادق (1390). «صدرالمتألهین و نظریهٔ روح معنا در تفسیر مفردات متشابه قرآن»،  در: خردنامه صدرا، ش63، ص83-102.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1363). مفاتیح الغیب، تصحیح: محمد خواجوی، تهران: مؤسسه تحقیقات فرهنگی، چاپ اول.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1366). تفسیر القرآن الکریم، قم: بیدار، چاپ دوم.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1387). سه رسائل فلسفی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ سوم.
طباطبائی، سید محمدحسین (1417). المیزان فی تفسیر القرآن، قم: مکتبة النشر الاسلامی، الطبعة الخامسة، ج2 و 3.
غزالی، محمد بن محمد (1416). مجموعة الرسائل، بیروت: دار الفکر، الطبعة الاولی.
فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی (1415). تفسیر الصافی، تهران: مکتبة الصدر، چاپ دوم، ج1.
قائمی، علی‌رضا (1391). «قاعده وضع الفاظ برای ارواح معانی و زبان‌شناسی جدید»، پایگاه اطلاع‌رسانی و خبری جماران، کد 124047.
قمی، عباس (1378). مفاتیح الجنان، مشهد: انتشارات قدس رضوی، چاپ ششم.
قمی، قاضی سعید (1415). شرح توحید الصدوق، تصحیح: نجف‌علی حبیبی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول.
مجلسی، محمد باقر (1403). بحار الانوار، تصحیح: جمعی از محققان، بیروت: دار احیاء التراث العربی، الطبعة الثانیة، ج8 و 25 و 97.
مصطفوی، حسن (1375). التحقیق فی کلمات القرآن کریم، تهران: سازمان چاپ و انتشارات، چاپ اول، ج6.
مطهری، مرتضی (1374). مجموعه آثار، تهران: انتشارات صدرا، چاپ دوم، ج4.
مطهری، مرتضی (1393). مجموعه آثار، تهران: انتشارات صدرا، چاپ ششم، ج12.
مطهری، مرتضی (1394). مجموعه آثار، تهران: انتشارات صدرا، چاپ شانزدهم، ج10.