ارزیابی الگوهای دسته‌بندی معارف قرآن از نگاه امامیان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه شیعه‌شناسی، پژوهشکده ادیان و مذاهب وابسته به دانشگاه ادیان و مذاهب

چکیده

چکیده
معارف قرآن به مجموعه دانش‌هایی اطلاق می‌شود که از قرآن قابل برداشت‌اند. بنابراین، همه گزاره‌های قرآنی مشمول و داخل در عنوان معارف قرآن‌اند. این دانش‌ها و گزاره‌ها بی‌شمار و گوناگون‌اند. از این‌رو لازم است در قالب‌هایی دسته‌بندی شوند. مقاله حاضر الگوهای دسته‌بندی معارف قرآن، اعم از الگوهای مأثور و غیرمأثور را، معرفی و ارزیابی می‌کند. الگوهای مأثور الگوهایی هستند که در روایات امامیه به آنها اشاره شده و تقسیم‌هایی دوگانه تا ده‌گانه را شامل می‌شوند. این الگوها معمولاً مناسب مقتضیات زمانه عرضه‌شان به نظر می‌رسند و با الگوهای متعارف امروزی متفاوت‌اند. الگوهای غیرمأثور الگوهایی هستند که اندیشمندان امامیه پیش نهاده‌اند و روشمندترین آنها عبارت‌اند از سه الگوی دین‌محورانه، انسان‌محورانه و خدامحورانه. هر یک از این الگوها دارای مستنداتی در متون دینی است و مزایایی خاص خود دارد، ولی به لحاظ جامع و مانع بودن اشکال‌هایی بر آنها وارد است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluating Imamis` Models of Grouping Quranic Sciences

نویسنده [English]

  • Mohammadhasan Mohammadi Mozaffar
Assistant professor, Department of Shiite studies, University of Religions and Denominations
چکیده [English]

Quranic sciences include those obtainable from the holy Quran. All Quranic statement, therefore, are known as Quranic sciences. These sciences and statements are various and unlimited and, therefore, they should be classified. The paper has intended to introduce and evaluate classifying models of Quranic science including traditional and non-traditional ones. The former includes those found in Imami`s traditions and have been classified differently from two classes to ten classes. These models have been appropriate to the conditions of their own time and differ from current common models. Non-traditional models, however, include those given by Imami`s scholars the most systematic of which contains those of religion-based, human-based and Divine-based. All models have been based upon religious texts and have their own properties, though none may be known as the most logical one.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quranic Sciences
  • Classifying Models
  • Traditional and Non-traditional Models
  • Subject-based Commentary
منابع
قرآن کریم.
نهج البلاغه (1375). گردآوری: شریف رضی، ترجمه: سید جعفر شهیدی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
بابایی، علی‌اکبر؛ و همکاران (1388). روش‌شناسی تفسیر قرآن، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
البحرانی، سید هاشم (1419). البرهان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسة البعثة.
البلاغی النجفی، محمد جواد (بی‌تا). آلاء الرحمن فی تفسیر القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
الحویزی، عبد علی بن جمعه (بی‌تا). تفسیر نور الثقلین، تصحیح و تعلیق: سید هاشم رسولی محلاتی، قم: مطبعة علمیة قم.
حیدری‌فر، مجید (1387). مدرسه ترنّم توحید؛ خدایابی و خداشناسی، توحید و شرک در آینه وحی، قم: نشر جامعة المصطفی العالمیة.
خامنه‌ای، سید علی (1386). طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
رضوی، مرتضی (1388). آفریدگار و آفرینش، بی‌جا: مؤلف (ناشر)، موجود در: http://www.binesheno.com/pdf/afaridegar.pdf.
شاکر، محمدکاظم (1387). علوم قرآنی، قم: انتشارات دانشگاه قم.
الطبری، ابوجعفر محمد بن جریر (1423). جامع البیان عن تأویل آی القرآن، بیروت و عمان: دار ابن‌ حزم و دار الاعلام.
فارسی، جلال‌الدین (1376). تعالی‌شناسی، تهران: مؤسسه انتشارات سوره، سازمان تبلیغات اسلامی.
الفیض الکاشانی، محمد محسن (1377). علم الیقین فی اصول الدین، تحقیق: محسن بیدارفر، قم: نشر بیدار.
الفیض الکاشانی، محمد محسن (1399). تفسیر الصافی، بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
المجلسی، محمد باقر (1403). بحار الانوار، بیروت: مؤسسة الوفاء، ج103.
مصباح یزدی، محمدتقی (1389). خداشناسی، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مصباح یزدی، محمدتقی (1391). جهان‌شناسی، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مصباح یزدی، محمدتقی (1392). قرآن‌شناسی، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مصباح یزدی، محمدتقی (1393). راه و راهنماشناسی، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
یزدی، غلامرضا (1382). مفتاح علوم القرآن، به کوشش: میرزامحمد کاظمینی، یزد: انتشارات بنیاد ریحانة الرسول.