کارکرد مقاصد شریعت در توسعه و تعمیق فقه امامیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد، پردیس بین‌الملل

2 دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

کارکردهای مقاصد شریعت در فقه امامیه، هدف این مقاله است. اهتمام فقهای امامیه به مقاصد شریعت در مقام استنباط، گاه در توسعه فقه و گاهی نیز در تعمیق آن مؤثر بوده است. این علم در توسعه فقه با استکشاف حکم، تقیید و توسعه نصوص، جلوگیری از احتیاط‌های شرعی، جلوگیری از حیله‌های شرعی و به عنوان دلیلی در برابر اصول عملیه، و در تعمیق آن با فهم صحیح نصوص، معیاری برای رد یا قبول روایات و نیز درک عقل عملی مؤثر بوده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Role of Maqasidushshari`ah in Developing and Deepening Imamiyyah`s Fiqh

نویسندگان [English]

  • mahdi shooshtari 1
  • Hosein Naseri Moqaddam 2
1 Phd Degree in fiqh and principles of laws from Ferdowsi University
2 Associate professor of fiqh and principles of laws at Ferdowsi University
چکیده [English]

The current research is an attempt to make the effect of divine law`s objectiveson developing and deepening Imamiyeh fiqh. As is shown, by the help of divine law`s objectivesImami jurists deduced rules resulting in the development of jurisprudence and deepening of Shariah. In developing jurisprudence, the knowledge gained from Imamiyeh has assisted discovery of rules, development of Nosoos (religious texts), preventing religious cautions and excuses. Therefore as reason, it flies in the face of practical principals and on top of that increases understanding of jurisprudence. In addition, this knowledge has been a standard for accepting or rejecting hadith and validity of religious quotations and a help for logical reasoning.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Divine law`s objectives
  • Imamiyeh fiqh
  • fiqh deepening
  • fiqh development
  • practical rules

منابع

قرآن حکیم و شرح آیات منتخب (1390). ترجمه: ناصر مکارم شیرازی، قم: فکر پویا.
اردبیلی، احمد بن محمد (1403). مجمع الفائدة والبرهان فی شرح إرشاد الأذهان، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
الخراسانی (الآخوند)، محمدکاظم (1409). کفایة الاصول، قم: آل البیت، چاپ اول.
بحرالعلوم، محمد (1403). بلغة الفقیه: مجموعه بحوث و رسائل و قواعد فقهیة، و تعلیق محمد تقی آل بحرالعلوم، طهران: مکتبة الصادق (ع).
تبریزی، موسی بن جعفر بن احمد (1369). اوثق الرسائل، قم: کتاب‌فروشی نجفی.
الجبعی العاملی (شهید ثانی)، زین الدین (1416). مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، قم: تحقیق و نشر: مؤسسة المعارف الاسلامیة، الطبعة الاولی.
الحر العاملی، محمد بن حسن (1409). وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، قم: آل البیت.
الحکیم، محمد تقی (1418). الاصول العامة للفقه المقارن، قم: المجمع العالمی لأهل البیت، الطبعة الثانیة.
الحلی، ابن إدریس (بی‌تا). السرائر، قم: مؤسسة النشر الاسلامی لجماعة المدرسین.
الحیدری، سید علی‌نقی (1412). اصول الاستنباط، قم: شورای مدیریت حوزه علمیه، چاپ اول.
الخامنئی، علی (15/3/1388). بحث حول الصابئة، درس خارج فقه از مباحث کتاب جهاد، در: www.khamenei.ir.
الخویی، ابوالقاسم (1377). مصباح الفقاهه، تقریر: محمد علی التوحیدی، قم: مکتبة الداوری.
ــــــــــ (1417). مصباح الاصول، قم: کتاب‌فروشی داوری، چاپ پنجم.
السبحانی، جعفر (1425). اصول الفقه المقارن فیما لانص فیه، قم: مؤسسة الامام الصادق، الطبعة الاولی.
السید الشریف، المرتضی (علی بن حسین الموسوی) (1417). المسائل الناصریات، تهران: رابطة الثقافة والعلاقات الاسلامیة، الطبعة الاولی.
الصدر، سید محمد باقر (1419). دروس فی علم الاصول، حلقه دوم، قم: مجمع الفکر الاسلامی، الطبعة الثانیة.
عدنان القطیفی، السید منیر السید (1414). الرافد فی اصول الفقه، قم: نشر مکتب آیة الله السید السیستانی.
علی‌دوست، ابوالقاسم (1384). «فقه و مقاصد شریعت»، در: فقه اهل بیت، ش41، ص118-158.
علی‌شاهی، ابوالفضل (1388). مفهوم و حجیت مذاق شریعت در فرآیند استنباط احکام فقهی، رساله دکتری فقه و مبانی حقوق، دانشکده الاهیات و معارف اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد، استاد راهنما: حسین ناصری مقدم.
القمی، میرزا ابوالقاسم (1378). قوانین الاصول، تهران: المکتبة العلمیة الاسلامیة.
الکاشف الغطا، علی (1408). مصادر الحکم الشرعی والقانون المدنی، نجف: مطبعة الآداب.
ابن مکی، محمد (الشهید الاول) (بی‌تا). القواعد والفوائد، تحقیق: عبدالهادی حکیم، قم: المفید.
المظفر، محمدرضا (1370). اصول الفقه، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه، چاپ چهارم.
المغنیه، محمد جواد (1421 الف). الفقه علی المذاهب الخمسة، بیروت: دار التیار الجدید، الطبعة العاشرة.
ــــــــــ (1421 ب). فقه الامام الصادق علیه السلام، قم: مؤسسه انصاریان، چاپ دوم.
المنتظری، حسینعلی (1415). دراسات فی المکاسب المحرمة [لانصاری]، قم: نشر تفکر.
الموسوی الخمینی، سید روح‌الله (1415). المکاسب المحرمة، قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ اول.
ــــــــــ (1421 الف). کتاب البیع، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
ــــــــــ (1421 ب). کتاب الطهارة، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ اول.
الموسوی الخمینی، سید مصطفی (1418). تحریرات فی الاصول، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
میرزای شیرازی، محمد حسن بن محمود (1409). تقریرات آیة‌ الله المجدد الشیرازی، تقریر: علی روزدری، قم: آل البیت.
النوری، حسین بن محمّد تقی (1408). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، بیروت: آل البیت لاحیاء التراث.
النائینی، محمد حسین (1417). فواید الأصول، قم: دفتر انتشارات اسلامی، چاپ ششم.
النجفی، محمد حسن (1404). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
الهاشمی الشاهرودی، سید محمود (1417). بحوث فی علم الأصول، تقریر درس آیت‌اللّه محمدباقر صدر، بی‌جا: مرکز الغدیر للدراسات الاسلامیة، الطبعة الخامسة.