عوامل موفقیت علویان تبرستان در تشکیل حکومت و دلایل تداوم تفکر شیعی در شمال ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه مذاهب فقهی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

2 دانش‌آموخته دکتری مطالعات تطبیقی مذاهب اسلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

3 دانشجوی دکتری مذاهب کلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

چکیده

عوامل موفقیت علویان تبرستان در تشکیل حکومت و تداوم تفکر شیعی در شمال ایران موضوع این نوشتار است. مسائل اصلی این پژوهش عبارت‌اند از: تبیین واژه «امام‌زاده» و فهم صحیح و دقیق آن و جایگاه حقیقی امام‌زادگان، اعتقاد به شیعه‌بودن علویان تبرستان و حدود و ثغور جغرافیایی شمال ایران که در شکل‌گیری حکومت شیعی در این منطقه اثرگذار بوده است. عوامل پیروزی و موفقیت علویان تبرستان از کاربردی‌ترین مباحثی است که باید بدان توجه شود تا بتوان درباره تداوم تفکر شیعی در منطقه شمال ایران تأمل کرد. در این پژوهش، این موضوع با رویکرد توصیفی‌تحلیلی بررسی می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Factors of the Success of Tabarestan Alawites in Forming the Government and the Reasons for the Continuation of Shiite Thought in Northern Iran

نویسندگان [English]

  • Seyyed Abu al-Hasan Navvab 1
  • ebrahim qasemi 2
  • Mahmud Alikhani Kashkak 3
1 Associate Professor, Department of Jurisprudential Denominations, University of Religions and Denominations, Qom, Iran
2 PhD Graduate in Comparative Studies of Islamic Denominations, University of Religions and Denominations, Qom, Iran
3 PhD Student in Theological Denominations, University of Religions and Denominations, Qom, Iran
چکیده [English]

The factors of the success of Tabarestan Alawites in forming the government and the continuation of Shiite thought in northern Iran are the subjects of this article. This study seeks to explain the following issues: the meaning of the word "Imamzadeh" and its correct and accurate understanding, the true position of Imamzadehs, the belief that the Alawites of Tabarestan are Shiite, and the geographical boundaries of northern Iran that have been effective in forming a Shiite government in this region. The factors of the victory and success of Tabarestan Alawites are among the most practical issues that should be considered in order to reflect on the continuation of Shiite thought in the northern region of Iran. In this research, the above-mentioned issues are investigated with a descriptive-analytical approach.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Alawites
  • Tabarestan
  • Shiism
  • Imamzadehs
  • Government

مراجع

قرآن کریم.
آذرنوش، آذرتاش (۱۳۸۶). فرهنگ معاصر عربی‌‌فارسی، تهران: نی.
آملی (مولانا اولیاءالله)، محمد بن حسن (۱۳۹۳). تاریخ رویان، ترجمه: افشین پرتو، تهران: میرماه.
الابطحی، السید محمد علی (بی‌تا). تهذیب المقال فی تنقیح علم الرجال، قم: بی‌نا.
ابن الأثیر، ابو الحسن علی بن ابی الکرم محمد بن محمد بن عبد الکریم بن عبد الواحد (1997). الکامل فی التاریخ، تحقیق: عمر عبد السلام تدمری، بیروت: دار الکتاب العربی.
ابن بابویه قمی (صدوق)، محمد بن علی (بی‌تا). تمام الدین و کمال النعمة، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
ابن خلدون، عبد الرحمن بن محمد بن محمد (1998). دیوان المبتدأ والخبر فی تاریخ العرب والبربر و من عاصرهم من ذوی الشأن الأکبر، محقق: خلیل شحادة، بیروت: دار الفکر.
ابن قاسم، سید ابراهیم (بی‌تا). طبقات الزیدیة الکبری، بی‌جا: بی‌نا.
ابن ندیم (1997). الفهرست، بیروت: دار المعرفة.
ابوزهره، محمد (بی‌تا). الامام زید: حیاتة و عصره، آراؤه و فقهه، قاهره: دار الفکر العربیة.
اقبال، مهدی (۱۳۸۹). تاریخ چالوس، مشهد: شاملو.
بنیاد دائرة المعارف اسلامی (1362). دانش‌نامه جهان اسلام، تهران: بنیاد دائرة المعارف اسلامی.
ترابی، علی‌اکبر (۱۴۲۴). موسوعة الرجالیة المیسرة، قم: مؤسسه امام صادق j.
جعفریان، رسول (1380). تاریخ تشیع در ایران از آغاز تا قرن دهم هجری، قم: انصاریان.
جوادی آملی، عبدالله (1386). مراحل اخلاق در قرآن، قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1388). تسنیم، قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1389). ادب فنای مقربان، قم: اسراء.
جواهری، محمد (1424). المفید من معجم رجال الحدیث، قم: محلاتی.
حاکم حسکانی، عبیدالله بن عبدالله (1411). شواهد التنزیل، اصفهان: مؤسسه تحقیقات و نشر معارف اهل البیت b.
حسینی اشکوری، سید احمد (1413). مؤلفات الزیدیة، قم: کتاب‌خانه آیت‌الله مرعشی نجفی. 
حلی، ابن داوود (1383). رجال، تهران: دانشگاه تهران.
الحموی، شهاب ‌الدین ابو عبد الله یاقوت بن عبد الله (۱۹۹۵). معجم البلدان، بیروت: دار صادر.
الحِمیری، ابو عبد الله محمد بن عبد الله بن عبد المنعم (۱۹۸۰). الروض المعطار فی خبر الأقطار، محقق: احسان عباس، بیروت: مؤسسة ناصر للثقافة.
خویی، ابوالقاسم (1992). معجم رجال الحدیث، قم: مؤسسه امام خویی.
دانش‌نامه اسلامی، کتاب‌خانه الکترونیکی.
دانش‌نامه جهان اسلام، مؤسسه تحقیقات و نشر معارف اهل البیت b ، کتاب‌خانه الکترونیکی.
دهخدا، علی‌اکبر (1395). لغت‌نامه، قم: تبیان (نشر الکترونیکی).
رازی، احمد ابن حمدان (2015). کتاب الزینة: معجم اشتقاقی فی المصطلحات الدینیة الثقافیة، تحقیق: سعید الغانمی، بیروت: منشورات الجمل.
سید مرتضی (1417). مسائل الناصریات، بی‌جا: بی‌نا.
سیوطی، جلال الدین (1993). الدر المنثور، بیروت: دار الفکر.
شاملو، محسن (1346). «نارسایی‌های زبان فارسی» در: یغما، ش232، ص432-436.
طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم (1388). عروة الوثقی، قم: مؤسسه سبطین.
طباطبایی، سید محمدحسین (1393). المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
الطبری، محمد بن جریر (۱۳۸۸). تاریخ الطبری: تاریخ الرسل والملوک، بیروت: دار التراث.
فخر رازی، محمد بن عمر (1377). الشجرة المبارکة فی انساب الطالبیة، تحقیق: مهدی رجایی، اشراف: محمود مرعشی، قم: کتاب‌خانه آیت‌الله مرعشی.
فرمانیان، مهدی؛ موسوی‌نژاد، سید علی (1389). زیدیه: تاریخ و عقاید، قم: ادیان.
قزوینی، زکریا محمد بن محمود (بی‌تا). آثار البلاد و اخبار العباد، بیروت: دار صادر.
کلینی، محمد بن یعقوب (1374). اصول کافی، ترجمه: محمدباقر کمره‌ای، تهران: دفتر مطالعات و تاریخ اسلامی.
مجلسی، محمد باقر (1395). بحار الانوار، تهران: مکتبة الاسلامیة.
مرعشی، سید ظهیرالدین (1850). تاریخ تبرستان، رویان و مازندران، برنهارد دارن، پطرزبورگ (پطربورغ): دار السلطنة.
نجاشی، احمد بن علی (1407). رجال: فهرست اسماء مصنفی الشیعة، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
www.khamenei.ir

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار