ولایت فقیه: بررسی دیدگاه عبدالکریم حائری و انصاری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران

2 دانشیار گروه حقوق، پردیس فارابی قم، دانشگاه تهران، قم، ایران

3 استادیار گروه حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران

چکیده

ولایت، موضوعی است که فقهای امامیه در طول تاریخ، درباره‌اش تحقیق و تتبع کرده‌اند. در میان ابواب مختلف فقه، مباحثی هست که فقیه را ناچار می‌کند درباره ولایت فقیه بحث و بررسی کند. هدف اصلی در پرداختن به مسئله ولایت، یافتن پاسخ این پرسش است که: اگر مجتهدی جامع‌الشرایط، اداره جامعه را بر عهده گیرد، فقه امامیه برای او چه مرتبه‌ای از ولایت را قائل است و قلمرو ولایت او تا چه محدوده‌ای است؟ تحقیق و تتبع در آثار مکتوب فقیهان به این نتیجه می‌انجامد که اختلاف دیدگاه بین فقیهان و متفاوت‌بودن استدلالشان از نکات بارز این مبحث است. می‌توان گفت اوضاع سیاسی و اجتماعی در دوران‌های مختلف تاریخی نیز در تعیین محدوده اختیارات فقها نقش مؤثری داشته است. این مقاله دیدگاه انصاری و عبدالکریم حائری، دو تن از فقیهان مشهور، را می‌کاود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Guardianship of the Jurist: A study of the Views of Abd al-Karim Haeri and Ansari

نویسندگان [English]

  • Hamid Reza Fathi Saghghezchi 1
  • Mohammad Jawad Arasta 2
  • Seyyed Mohammad Sadegh Ahmadi 3
1 PhD Student in Public Law, Islamic Azad University of Isfahan (Khorasgan), Isfahan, Iran
2 Associate Professor, Department of Law, Farabi Campus, University of Tehran, Qom, Iran
3 Assistant Professor of Law, Islamic Azad University of Isfahan (Khorasgan), Isfahan, Iran
چکیده [English]

Guardianship is a subject that Imami jurists have researched and investigated throughout history. Among the various chapters of jurisprudence, there are issues that make jurists discuss and examine welayt faghih (the guardianship of the jurist. The main purpose of addressing the issue of guardianship is to find the answer to the question: If a qualified jurist takes over the administration of the society, what level of guardianship does Imami jurisprudence consider for him and to what extent is the territory of his guardianship? Research and investigation into the written works of jurists lead to the conclusion that the difference of views and arguments between jurists is one of the salient points in this regard. It can be said that the political and social situation in different historical periods has also played an effective role in determining the authority of jurists. This article explores the views of two prominent jurists Ansari and Abd al-Karim Haeri.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Jurist
  • Guardianship
  • Meanings of Guardianship
  • Levels of Guardianship

مراجع

قرآن کریم.
ابن‌فارس، احمد (1404). معجم مقاییس اللغة، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، چاپ اول.
اراکی، محمدعلی (1415). کتاب البیع، قم: مؤسسه در راه حق، چاپ اول.
ارسطا، محمدجواد (1389). مبانی تحلیلی نظام جمهوری اسلامی ایران، قم: دانشگاه باقرالعلوم j، چاپ اول.
ارسطا، محمدجواد (1396). «حکومت دینی و نسبت آن با فقیهان از دیدگاه آیت‌الله اراکی»، در: مجموعه مقالات همایش بین‌المللی حقوق مردم و حکومت دینی در اندیشه امام خمینی، تهران: عروج، چاپ اول.
انصاری، مرتضی (1415). کتاب المکاسب، قم: کنگره جهانی بزرگ‌داشت شیخ اعظم انصاری، چاپ اول.
ایروانی، علی بن عبدالحسین (1406). حاشیة المکاسب، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول.
بحرالعلوم، محمد بن محمد تقی (1403). بلغة الفقیه، تهران: منشورات مکتبة الصادق j، الطبعة الرابعة.
تبریزی، جواد (1416). إرشاد الطالب إلی التعلیق علی المکاسب، قم: مؤسسه اسماعیلیان، چاپ سوم.
خراسانی، محمدکاظم (1406). حاشیة المکاسب، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول.
خویی، سید ابوالقاسم (بی‌تا). مصباح الفقاهة، به اهتمام: محمدعلی توحیدی، در: نرم‌افزار جامع الفقه، قم: مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412). مفردات الفاظ القرآن، بیروت: دار العلم، الطبعة الاولی.
ری‌شهری، محمد (1395). میزان الحکمة، قم: دارالحدیث، چاپ چهاردهم.
شرتونی، سعید (1377). اقرب الموارد فی فصح العربیة والشوارد، قم: دار الاسوة للطباعة والنشر.
شهیدی تبریزی، میرزا فتاح (1375). ارشاد الطالب، تهران: چاپ‌خانه اطلاعات، چاپ اول.
شهیدی تبریزی، میرزا فتاح (بی‌تا). هدایة الطالب الی اسرار المکاسب، تبریز: چاپ‌خانه اطلاعات، چاپ اول.
صافی گلپایگانی، لطف‌الله (1415). ضرورة وجود الحکومة او ولایة الفقهاء فی عصر الغیبة، قم: نامعلوم.
طاهری خرم‌آبادی، سید حسین (بی‌تا). «مسألة ولایة الفقیه فی کلام الشیخ الانصاری»، در: مجموعه مقالات کنگره شیخ انصاری، بی‌جا: بی‌نا.
غروی نایینی، میرزا محمد حسین (1373). منیة الطالب فی حاشیة المکاسب، تهران: المکتبة المحمدیة.
غروی نائینی، میرزا محمد حسین (1413). المکاسب والبیع، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
کدخدایی، عباس‌علی (1391). حاکمیت قانون و ولایت مطلقه فقیه، تهران: دادگستر، چاپ اول.
کمپانی اصفهانی، محمدحسین (1418). حاشیة کتاب المکاسب، قم: انوار الهدی، چاپ اول.
لاری، سید عبد الحسین (1413). التعلیقة علی المکاسب، قم: مؤسسة المعارف الاسلامیة، الطبعة الاولی.
مامقانی، محمد حسن (1316). غایة الامال فی شرح کتاب المکاسب، قم: مجمع الذخائر الاسلامیة، الطبعة الاولی.
مجلسی، محمد باقر (1403). بحار الأنوار، بیروت: دار التراث العربی، الطبعة الثانیة.
مروج جزائری، سید محمد جعفر (1416). هدی الطالب فی شرح المکاسب، قم: دارالکتاب، الطبعة الاولی.
مظاهری، حسین (1378). نکته‌هایی پیرامون ولایت فقیه، اصفهان: بصائر، چاپ دوم.
معرفت، محمدهادی (1387). ولایت فقیه، قم: مؤسسه فرهنگی تمهید، چاپ سوم.
مکارم شیرازی، ناصر (1425). انوار الفقاهة، قم: مدرسة الامام علی j، الطبعة الاولی.
منتظری، حسین‌علی (1376). مبانی فقهی حکومت اسلامی، ترجمه: محمود صلواتی، تهران: کیهان، چاپ اول.
منتظری، حسین‌علی (1409). دراسات فی ولایة الفقیه، قم: مرکز العالمی للدراسات الاسلامیة.
موسوی خمینی، سید روح‌اللّه (1421). کتاب البیع، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
موسوی، سید محمد مهدی (1422). حاکمیت در اسلام یا ولایت فقیه، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ اول.
موسوی، سید محمد مهدی (1425). الحاکمیة فی الاسلام، قم: مجمع اندیشه اسلامی، چاپ اول.
نجفی، محمدتقی (1371). رسالة فی ولایة الحاکم الفقیه، ترجمه: موسی نجفی، تهران: بی‌نا.
نجم‌آبادی، محمد (1421). کتاب القضاء، قم: مؤسسه معارف اسلامی امام رضا j، قم: چاپ اول.
نراقی، احمد (1417). عوائد الأیام، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، چاپ اول.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار