ارزیابی بی اعتباری اشعثیات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه حضرت معصومه سلام الله علیها

چکیده

از دیرباز یکی از قرائن اعتبار روایات، وجود روایت در منابع معتبر بوده است. لذا محدثان همواره می‌کوشیدند روایات را از منابع موثق، استخراج و نقل کنند. اشعثیات یا جعفریات، کتابی روایی‌فقهی است و اکثر قریب به اتفاق روایات آن با واسطه اسماعیل بن موسی7 از امام کاظم7 و از اجداد گرامی‌شان نقل شده‌ است. گروهی معتقدند انتساب کتاب حاضر به اسماعیل قابل دفاع نیست و نباید در استنباط‌های شرعی استفاده شود. این مقاله ادله آنان را داوری می‌کند و نشان خواهد داد که علاوه بر آنکه اشعثیات سند معتبر دارد و در طول قرون متمادی محدثان بزرگ شیعی آن را نقل و از آن استفاده کرده‌اند، اشکالاتی مانند جدیدبودن خط کتاب و نقل آن به دست راویان عامی‌مذهب، موجب بی‌اعتباری کتاب نخواهد شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Assessing of Unreasonability of Ash'athiat

نویسنده [English]

  • fatemeh zhian
assistant professor at Hazrat Masouma university
چکیده [English]

One proof of the authenticity of narrations lies in their being narrated in valid sources. Therefore, the narrators always tried to extract narrations from reliable sources. The book of Ash’athiat or Ja'fariyat is a fiqhi narrative book based, and almost majority of the narrations contained in it are narrated from Imam Kazim (A), with the help of Ishmael ibn Musa, who have narrated them from their ancestors. Some believe that ascribing the book to Ismail ibn Musa (A) can not be defended and, therefore, it may not be taken as a credible religious source. This study examines the arguments in the field; as explained in the paper, the arguments fail to prove Ash'asiat as not being valid.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ash'athiat
  • Ja'fariyat
  • Validity of Narrative Books
ابن ‌اشعث، محمد بن‌ محمد (بی‌تا). الجعفریات (الاشعثیات)، تهران: انتشارات النینوی الحدیثة، الطبعة الاولی.
ابن ‌حجر عسقلانی، احمد ابن علی (بی‌تا). تبصیر المنتبه بتحریر المشتبه، بیروت: مکتبة العلمیة.
ابن‌ خلدون، عبدالرحمن ابن محمد (بی‌تا). تاریخ ابن ‌خلدون، بیروت: دار احیاء التراث العربی، الطبعة الرابعة، ج3.
ابن‌ شهرآشوب، محمد (بی‌تا). معالم العلماء، قم: بی‌نا.
ابن‌ عدی، عبدالله (1409). الکامل فی الضعفاء الرجال، محقق: یحیی مختار غزاوی، بیروت: دار الفکر، ج7.
ابن ‌قولویه، جعفر بن ‌محمد (1356). کامل الزیارات، نجف: مرتضوی.
ابن ‌مغازلی، علی ‌بن ‌محمد (بی‌تا). مناقب الامام علی علیه السلام، بیروت: دار الاضواء.
اعرجی کاظمی، سید محسن ‌بن ‌حسن (1415). عدة الرجال، قم: مؤسسة الهدایة لاحیاء التراث، الطبعة الاولی.
امین، سید محسن (بی‌تا). اعیان الشیعة، محقق: حسن امین، بیروت: دار التعارف للمطبوعات، ج12.
ایروانی، محمدباقر (1416). دروس تمهیدیة فی القواعد الرجالیة، قم: قلم، الطبعة الثانیة.
باقری، حمید؛ رحمان ستایش، محمدکاظم (1390). «حدیث موثق و اعتبار آن نزد دانشمندان امامی»، در: حدیث‌پژوهی، ش6، ص185-220.
بحرالعلوم، سید محمدمهدی (1363). فوائد الرجالیة، محقق: محمد صادق بحرالعلوم، تهران: مکتبة الصادق، الطبعة الاولی، ج2.
بروجردی، حسین (1399). جامع احادیث الشیعة، قم: المطبعة العلمیة، ج1.
بهبودی، محمدباقر (1362). معرفة‌ الحدیث و تاریخ نشره و ثقافته عند الشیعة الامامیة، تهران: مرکز انتشارات علمی ‌و فرهنگی.
بهبهانی، وحید (بی‌تا). الفوائد الرجالیة، بی‌جا: بی‌نا.
تستری، محمدتقی (1419). قاموس الرجال، بی‌جا: مؤسسه نشر اسلامی، چاپ اول، ج1.
تهرانی، آقابزرگ (1403). الذریعة، بیروت: دار الاضواء، ج5، 11، 2، 20.
حائری، محمد بن ‌اسماعیل (بی‌تا). منتهی المقال، قم: مؤسسه آل البیت، ج6.
حائری، مرتضی (بی‌تا). کتاب الخمس، قم: مؤسسه نشر اسلامی.
 
حر عاملی، محمد بن ‌الحسن (1380). الجواهر السنیة فی الاحادیث القدسیة، تهران: انتشارات دهقان، چاپ سوم.
حر عاملی، محمد بن حسن (1403). تحصیل وسائل الشیعة، محقق: عبد الرحیم ربانی، بیروت: دار احیاء التراث العربی، ج7، 10، 22.
حلی، حسن ‌بن ‌یوسف (1417). خلاصة الاقوال، محقق: جواد قیومی، قم: مؤسسهٔ نشر اسلامی، چاپ اول.
خمینی، روح‌الله (بی‌تا). کتاب الطهارة، بی‌جا: بی‌نا.
خوانساری، سید احمد (1355). جامع المدارک فی شرح مختصر النافع، تهران: مکتبة الصدوق، ج7.
خویی، ابوالقاسم (1410). کتاب الصلاة، قم: دار الهادی للمطبوعات، الطبعة الثالثة، ج5.
خویی، ابوالقاسم (1413 الف). کتاب الزکاة، قم: العلمیة، چاپ اول.
خویی، ابوالقاسم (1413 ب). کتاب الزکاة، قم: مدرسه دار العلم، چاپ اول، ج1.
خویی، ابوالقاسم (1413 ج). معجم ‌رجال ‌الحدیث، بی‌جا: بی‌نا، چاپ پنجم، ج1، 3.
خویی، ابوالقاسم (بی‌تا الف). کتاب النکاح، قم: مؤسسه دار العلم، ج2.
خویی، ابوالقاسم (بی‌تا ب). مصباح الفقاهة، قم: مکتبة الداوری، چاپ اول، ج1.
خویی، ابوالقاسم (بی‌تا ج). کتاب الطهارة، قم: مؤسسه آل البیت، چاپ سوم، ج1.
خویی، ابوالقاسم (بی‌تا د). مبانی تکلمة المنهاج، نجف: مطبعة الآداب، ج1.
داوری، مسلم (1429). اصول علم الرجال بین النظریة والتطبیق، مصحح: شیخ حسن عبودی، قم: کوثر، ج2.
ذهبی، محمد بن ‌احمد (1407). تاریخ اسلام، محقق: عمر عبد السلام تدمیری، بیروت: دار الکتاب العربی، الطبعة الاولی، ج32.
ذهبی، محمد بن ‌احمد (1413). سیر اعلام النبلاء، محقق: شعیب الارنؤوط، حسین الاسد، بیروت: مؤسسة الرسالة، الطبعة التاسعة، ج16.
راوندی، فضل‌الله (1377). النوادر، محقق: سید رضا علی عسکری، قم: دار الحدیث.
سبحانی، جعفر (1414). کلیات فی علم الرجال، قم: انتشارات اسلامی، چاپ اول.
سبحانی، جعفر (بی‌تا). اصول الحدیث و احکامه، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
سید بن‌ طاووس، علی ‌بن ‌موسی (1414). اقبال ‌الاعمال، محقق: جواد فیومی، بی‌جا: مکتب الاعلام الاسلامی، ج1.
سید بن ‌طاووس، علی‌ بن‌ موسی (بی‌تا). فلاح السائل و نجاح المسائل، قم: بوستان کتاب.
صدر، سید حسن (بی‌تا). نهایة الدرایة، محقق: ماجد غرباوی، قم: نشر مشعر.
صدوق، محمد بن ‌علی (1403). الخصال، محقق: علی‌اکبر غفاری، قم: جامعه مدرسین، ج1.
صدوق، محمد بن ‌علی (1410). معانی الاخبار، بیروت: مؤسسة النعمان.
صدوق، محمد بن ‌علی (1417). الامالی، قم: مؤسسة البعثة.
صدوق، محمد بن ‌علی (بی‌تا الف). التوحید، محقق: سید هاشم حسینی، قم: جامعه مدرسین.
صدوق، محمد بن‌ علی (بی‌تا ب). من لایحضره الفقیه، محقق: علی‌اکبر غفاری، قم: مؤسسه نشر اسلامی، چاپ دوم، ج2.
ضمیری، محمدرضا (1382). کتاب‌شناسی تفصیلی مذاهب اسلامی، قم: مؤسسه آموزشی‌پژوهشی مذاهب اسلامی.
طباطبایی، محمدحسین (1419). سنن ‌النبی، محقق: محمدهادی فقیهی، قم: مؤسسه نشر اسلامی.
طبرانی، سلیمان ‌بن ‌احمد (1405). المعجم الکبیر، محقق: عبد المجید سلفی، بیروت: دار احیاء التراث العربی، ج7.
طوسی، محمد بن ‌حسن (1364). تهذیب الاحکام، محقق: شیخ محمد آخوندی، تهران: دار الکتب الاسلامیة، ج1، 6، 7.
طوسی، محمد بن ‌حسن (1381). الرجال، نجف: انتشارات حیدریه، ج1.
طوسی، محمد بن ‌حسن (1390). الاستبصار فیما اختلف من الاخبار، تهران: دار الکتب الاسلامیة، ج3.
طوسی، محمد بن ‌حسن (1417). عدة الاصول، محقق: محمدرضا انصاری، قم: ستاره، چاپ اول، ج1.
طوسی، محمد بن ‌حسن (بی‌تا). الفهرست، نجف: المکتبة المرتضویة.
عاملی (شهید اول)، محمد بن‌ مکی (بی‌تا). الذکری الشیعة فی احکام الشریعة، بی‌جا: بی‌نا.
عاملی جبعی (شهید ثانی)، زین الدین ‌بن ‌علی (1408). الرعایة، محقق: محمد علی بقال، قم: بهمن، چاپ دوم.
قمی، ابوالقاسم ‌بن ‌محمد حسن (بی‌تا). القوانین المحکمة فی الاصول، محقق: رضا حسین صبح، قم: دار احیاء الکتب الاسلامیة.
قمی، عباس (بی‌تا). الکنی والالقاب، تهران: مکتبة الصدر.
قهپایی، عنایت‌الله (1387). مجمع الرجال، اصفهان: کتاب‌فروشی ثقفی، ج1.
کراجکی، ابوالفتح (1410). کنز الفوائد، قم: دار الذخائر، الطبعة الاولی، ج1.
کشی، محمد بن‌ عمر (1348). اختیار معرفة الرجال (الرجال)، مشهد: انتشارات دانشگاه مشهد.
 
کلباسی، ابوالهدی (1419). سماء المقال فی علم الرجال، محقق: سید محمد حسینی قزوینی، قم: مؤسسه ولی عصر، چاپ اول، ج2.
کلینی، محمد بن ‌یعقوب (1363). الکافی، محقق: علی‌اکبر غفاری، تهران: دار الکتب الاسلامیة، چاپ پنجم، ج5.
مادلونگ، ویلفرد (1375). مکتب‌ها و فرقه‌های اسلامی، ترجمه: جواد قاسمی، مشهد: آستان ­قدس رضوی.
مامقانی، عبدالله (1411). مقباس الهدایة، محقق: محمدرضا مامقانی، قم: مؤسسه آل البیت، ج1.
مجلسی، محمدباقر (1403). بحار الانوار الجامعة لدرر الاخبار الائمة الاطهار، بیروت: مؤسسة دار الوفاء، الطبعة الثالثة، ج1.
مجلسی، محمدباقر (بی‌تا). الوجیزة فی علم الرجال، محقق: محمدکاظم رحمان ستایش، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ج1.
ابن ‌اشعث، محمد بن‌ محمد (بی‌تا). الجعفریات (الاشعثیات)، تهران: انتشارات النینوی الحدیثة، الطبعة الاولی.
مفید، محمد بن‌ نعمان (1414). الارشاد، قم: مؤسسة آل البیت، الطبعة الثانیة.
مکارم شیرازی، ناصر (1424). کتاب النکاح، قم: مدرسة الامام علی7، الطبعة الاولی، ج6، 4.
نجاشی، احمد بن ‌علی (1407). فهرس اسماء المصنفین (الرجال)، قم: انتشارات جامعه مدرسین.
نجفی، محمدحسن (1365). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، محقق: عباس قوچانی، تهران: دار الکتب الاسلامیة، ج21.
نقوی، سید حامد (1405). خلاصة العبقات الانوار، تهران: مؤسسة البعثة، ج4.
نوری، میرزا حسین (1415). خاتمه مستدرک الوسائل، قم: مؤسسه آل البیت، چاپ اول، ج1.
همدانی، آقارضا (بی‌تا). مصباح الفقیه، قم: مؤسسة الجعفریة.