یوم الرحبه و تحلیل مواجهه شاهدان غدیر خم با آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه مازندران

2 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه مازندران

چکیده

چکیده
حدیث غدیر خم از مهم‌ترین اسناد شیعه در اثبات ولایت امام علی7 است. به رغم تواتر و دلالت صریح آن بر امامت، یکی از دلایل مخالفان امامت و ولایت بلافصل حضرت علی7، ادعای استشهادنکردن ایشان به حدیث مزبور است. از آنجا که بیشتر دوران امامت ظاهری ایشان در کوفه سپری شد و یکی از میدانگاه‌های معروف کوفه به گاه ایراد خطبه، رحبه بود، این مقاله یکی از مناشدة‌های امام7 را در این میدان، به روش توصیفی‌تحلیلی با رویکرد کتاب‌خانه‌ای بررسی کرد و به این نتایج دست یافت که ایشان در رحبه به حدیث غدیر استشهاد کرده که حدود 30 نفر از اصحاب پیامبر9، برخی به صراحت و فی‌المجلس شهادت داده و برخی بعدها به آن اذعان کردند. از شواهد به دست می‌آید که مناشدة مزبور، علاوه بر روایت‌شدن از طریق صحابه، تواتر معنوی نیز دارد؛ و از قراین، از جمله اینکه مناشدة پس از جنگ جمل و تردید در اطاعت از امام7 رخ داده و حضرت7 با شدت با منکران برخورد کرده و نیز از ابتلای برخی به بیماری و سپس اقرار آنان به حدیث، برمی‌آید که منظور از حدیث غدیر امامت و ولایت است نه صرف محبت و دوستی

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

aYaum ur-Rahbah and an Analysis of the Confrontation of Witnesses of Ghadir Khom with It.

نویسندگان [English]

  • abdorrahman bagherzadeh 1
  • zeinab sadat hosseini 2
1 aاستادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه مازندران
2 a
چکیده [English]

The hadith of Ghadir Khom is one of the most important Shi'a documents in proving Imam Ali’s (AS) guardianship. Despite its being frequently received and explicit implications for Imamate (leadership), one of the opponents` reasons against Imam Ali`s (AS) Imamate lies in the claim that he himself never has taken the hadith as a proof for his Imamate. As most period of his Imamate was spent in Kufa in which one of the famous square and open space for important speech and sermon was Rahbah, the paper reviewed one of Imām Ali’s (AS) speech and Sermon in this square, through a library-based approach and descriptive-analytical method. As explained in the paper, Imam has mentioned the hadith in Rahbah when about 30 companions of the Prophet (s), some explicitly testified it and some acknowledged it later. Based on the evidence, it is clear that this speech/ Sermon, in addition to being narrated by the companions, has also a frequency of meaning (authentic chain). There are some evidences – such as the fact that this speech was made after the war of Jamal in which doubts raised in obedience to Imam Ali (AS) and he severely reacted and dealt with the wrongdoers, as well as some people`s involvement in and suffered from an infectious diseases and, then, their confession to the hadith – based on which, it can be inferred that the meaning and aim of hadith of Ghadir is Imamate and guardianship, not merely affection and friendship.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Imam Ali (A)
  • Speech and Sermon
  • Rahbah
  • Ghadir Khom
  • companions
ابن ‌ابی ‌الحدید، عزالدین بن هبة الله (۱۳۸۳). شرح نهج البلاغه، قم: مکتبة آیة الله المرعشی.
ابن ‌اثیر جزری، علی بن محمد (1417). أسد الغابة فی معرفة الصحابة، تحقیق: عادل أحمد الرفاعی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، الطبعة الاولی.
ابن ‌حبان التمیمی البستی، محمد (1414/1993). صحیح ابن‌ حبان بترتیب ابن ‌بلبان، تحقیق: شعیب الأرنؤوط، بیروت: مؤسسة الرسالة، الطبعة الثانیة.
ابن ‌حجر عسقلانی، أحمد بن علی (1404). تهذیب التهذیب، بیروت: دار الفکر، الطبعة الاولی.
ابن ‌حجر عسقلانی، أحمد بن علی (1406). تقریب التهذیب، تحقیق: محمد عوامه، حلب: دار الرشید، الطبعة الاولی.
ابن ‌حجر عسقلانی، أحمد بن علی (1412/1992). الاصابة فی تمییز الصحابة، تحقیق: علی محمد البجاوی، بیروت: دار الجیل، الطبعة الاولی.
ابن ‌حنبل، احمد (بی‌تا). مسند أحمد بن حنبل، مصر: مؤسسة قرطبة.
ابن‌ خطیب، احمد (۱۴۰۴). وسیلة الاسلام بالنبی علیه الصلاة والسلام، تحقیق: سلیمان العید المحامی، بیروت:‌ دار الغرب الاسلامی.
ابن‌ سعد، محمد (بی‌تا). الطبقات الکبری، بیروت: دار صادر.
ابن‌ عبدالوهاب، محمد (۱۴۲۲). الرد علی الرافضة، تحقیق: محمد مال الله، بی‌جا: بی‌نا.
ابن ‌عساکر، علی بن حسن (1995). تاریخ مدینة دمشق، تحقیق: محب الدین أبی‌ سعید عمر بن غرامة العمری، بیروت: دار الفکر.
ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم (بی­تا). المعارف، بی­جا: بی­نا.
ابن‌ کثیر دمشقی، اسماعیل بن عمرو (بی‌تا). البدایة والنهایة، بیروت: مکتبة المعارف.
ابن مغازلی (1424). مناقب الامام علی بن أبی طالب، بیروت: دار الأضواء، الطبعة الثالثة.
ابن ‌منظور، محمد بن ‌مکرم (1414). لسان ‌العرب، بیروت: انتشارات مؤسسة اعلمی للمطبوعات، الطبعة الاولی.
أبویعلی، أحمد بن علی (۱۴۰۴). مسند أبی ‌یعلی، تحقیق: حسین سلیم أسد، دمشق: دار المأمون للتراث، الطبعة الاولی.
اصفهانی، أحمد بن عبدالله (1405). حلیة الأولیاء و طبقات الأصفیاء، بیروت: دار الکتاب العربی، الطبعة الرابعة.
ألبانی، ناصر الدین (بی‌تا). سلسلة الصحیحة، ریاض: مکتبة المعارف.
امین، سید محسن (1406). اعیان الشیعة، بیروت: دار التعارف للمطبوعات.
امینی، عبدالحسین (1416). الغدیر، قم: مرکز الغدیر.
بحرانی، سید هاشم (۱۴۱۶). البرهان فی تفسیر القرآن، تهران: انتشارات بعثت.
البزار، أحمد بن عمرو بن عبدالخالق (1409). البحر الزخار (مسند بزار)، تحقیق: د. محفوظ الرحمن زین الله، بیروت: مؤسسة علوم القرآن، مکتبة العلوم والحکم، الطبعة الاولی.
بلاذری، أحمد بن یحیی بن جابر (بی‌تا). أنساب الأشراف، بی‌جا: بی‌نا.
حاکم نیشابوری، محمد بن ابوعبدالله (1411/1990). المستدرک علی الصحیحین و بذیله التلخیص للحافظ الذهبی، تحقیق: مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت: دار الکتب العلمیة، الطبعة الاولی.
حلبی، علی بن برهان الدین (1400). السیرة الحلبیة فی سیرة الأمین المأمون، بیروت: دار المعرفة.
حموی، یاقوت بن عبدالله (بی‌تا). معجم البلدان، بیروت: دار الفکر.
خمیس، عثمان (بی‌تا). وقفات مع کتاب المراجعات، (غیر مطبوع)، نرم‌افزار المکتبة الشاملة.
ذهبی، محمد ابن احمد (۱۴۱۳). الکاشف فی معرفة من له روایة فی الکتب الستة، تحقیق: محمد عوامة أحمد، جده: دار القبلة للثقافة الاسلامیة.
ذهبی، محمد ابن احمد (بی‌تا). تذکرة الحفاظ، بیروت: دار الکتب العلمیة.
رازی تمیمی، عبدالرحمن بن ابی‌حاتم (۱۲۷۱). الجرح والتعدیل، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، الطبعة الاولی.
سالوس، علی (بی‌تا). مع الشیعة الاثنی عشریة فی الاصول والفروع، بی‌جا: بی‌نا.
سیوطی، عبدالرحمن بن أبی بکر (1371/1952). تاریخ الخلفاء، تحقیق: محمد محیی الدین عبدالحمید، مصر: طبعة السعادة.
سیوطی، عبدالرحمن بن أبی بکر (بی‌تا). جامع الاحادیث، بی‌جا: بی‌نا.‌
شرف‌ الدین موسوی، سید عبدالحسین (1416). المراجعات، تحقیق: حسین آل راضی، قم: المجمع العالمی لأهل البیت7، الطبعة الثانیة.
صدوق، محمد بن علی (بی‌تا). الخصال، بی‌جا: انتشارات جامعه مدرسین.
صفدی، صلاح الدین خلیل (بی‌تا). نکت الهمیان فی نکت العمیان، بی‌جا: بی‌نا.
 
طبرانی، سلیمان بن احمد (1404). المعجم الکبیر، تحقیق: حمدی بن عبدالمجید السلفی، موصل: مکتبة الزهراء، الطبعة الثانیة.
طبرانی، سلیمان بن احمد (۱۴۰۵). الروض الدانی (المعجم الصغیر)، تحقیق: محمد شکور محمود الحاج أمریر، بیروت: المکتب الاسلامی؛ عمان: دار عمار، الطبعة الاولی.
طبرانی، سلیمان بن احمد (بی‌تا). المعجم الأوسط، محقق: طارق بن عوض الله بن محمد، عبدالمحسن بن إبراهیم الحسینی، قاهره: دار الحرمین.
عجلی، احمد بن عبدالله (۱۴۰۵). معرفة الثقات من رجال أهل العلم والحدیث و من الضعفاء و ذکر مذاهبهم و أخبارهم، تحقیق: عبدالعلیم عبدالعظیم البستوی، مدینة منورة: مکتبة الدار، الطبعة
الاولی
.
عَطّار مِنْقَری، نصر ابن ‌مزاحم (بی‌تا). وقعة صفین، بی‌جا: بی‌نا.
عقیلی، محمد بن عمرو (1404). الضعفاء الکبیر، محقق: عبدالمعطی أمین قلعجی، بیروت: دار المکتبة العلمیة، الطبعة الاولی.
فراهیدی، خلیل بن احمد (1414). ترتیب کتاب العین، تحقیق: مهدی مخزومی، ابراهیم سامرایی، تصحیح: أسعد الطیب، قم: انتشارات اسوه، چاپ اول.
متقی هندی، علی (1419/1998). کنز العمال فی سنن الأقوال والأفعال، تحقیق: محمود عمر الدمیاطی، بیروت: دار الکتب العلمیة، الطبعة الاولی.
مرعشی، قاضی نورالله (۱۴۰۹). إحقاق الحق و إزهاق الباطل، قم: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی.
مزی، عبدالرحمن أبوالحجاج (1400/1980). تهذیب الکمال، تحقیق: بشار عواد معروف، بیروت: مؤسسة الرسالة، الطبعة الاولی.
مقدسی، محمد بن عبد الواحد (۱۴۱۰). الأحادیث المختارة، محقق: عبدالملک بن عبدالله بن دهیش، مکة مکرمة: مکتبة النهضة الحدیثة.
مکارم شیرازی، ناصر (۱۳۸۶). پیام امیرالمؤمنین7، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
میلانی، سید علی (۱۳۸۷). نفحات الازهار، قم: الحقائق.
نسائی، أحمد بن شعیب (1406). خصائص أمیرالمؤمنین علی بن أبی طالب، تحقیق: أحمد میرین البلوشی، الکویت: مکتبة المعلا، الطبعة الاولی.
نسائی، أحمد بن شعیب (1411/1991). السنن الکبری، تحقیق: د. عبدالغفار سلیمان البنداری، سید کسروی حسن، بیروت: دار الکتب العلمیة، الطبعة الاولی.
هندی، میرحامد حسین (1366). عبقات الانوار فی إمامَة الأئمةِ الأطهار، اصفهان: کتاب‌خانه عمومی امام امیرالمؤمنین علی7.
هیثمی، علی بن ابی ‌بکر (1407). مجمع الزوائد و منبع الفوائد، قاهره/ بیروت: دار الریان للتراث/ دار الکتاب العربی.