واکاوی تفسیری آیه ولایت از منظر فریقین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم قرآن دانشگاه اراک

2 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه اراک

چکیده

چکیده
برای آیه ولایت تفاسیر متعددی ارائه شده است. مفسران فریقین دو دیدگاه کلی درباره تفسیر این آیه بیان کرده‌اند؛ مفسران شیعه آیه را دالّ بر ولایت و امامت امام علی7 می‌دانند، ولی بیشتر اهل سنت، ولایت در این آیه را مطلق دانسته، آن را به تمام مؤمنان نسبت می‌دهند. از آنجا که آیه ولایت، مصادیق ولایت مثبت را معرفی می‌کند و مسئله ولایت از اساسی‌ترین مباحث معرفتی- اعتقادی است، ضروری است که بیشتر درباره این آیه شریفه کنکاش شود و تفسیر صحیحی از آن بازگو شود. پژوهش فرارو ضمن تحلیل آرای مفسران فریقین، درصدد معناشناسی قرآنی واژه «ولیّ» و پی‌جویی روایی مصداق «الذین امنوا» است. نتیجه این پژوهش، بازنمایی صحت دیدگاه شیعه است که بر اساس آن، «ولیّ» به معنای ولایت و سرپرستی و مصداق «الذین آمنوا» امام علی7 است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Exegetic Analysis of the Verse of Wilayat as Viewed by Fariqain Commentators

نویسندگان [English]

  • ebrahim ebrahimi 1
  • mohammad teymoori 2
  • asghar tahmasebi boldachi 2
1 Associate Professor
2 student ، arak univercity
چکیده [English]

Different exegeses have been proposed for the verse of the velayat. Fariqain commentators have proposed two general views on the exegesis of the verse and Shiite commentators consider the verse as referring to Imam Ali`s (a) wilayat and Imamate. Most Sunnis, however, have considered the wilayat carrying by this verse to be absolute and attributed it to all believers. Since the verse introduces positive cases of wilayat, and the topic is one of the fundamental knowledgeable and religious beliefs, it seems necessary for the verse to be more analyzed to attain a correct comment in the field. The study, analyzing Fariqain commentators` opinions of the verse, seeks to find Quranic meaning of wali and validity of its true case. Finally, Shiite view has been approved; the view upon which wali means guardianship and the true case of those who believe has been known to be Imam Ali (a).
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • The Holy Quran
  • Comparative Exegesis
  • Fariqain
  • the Verse of Wilayat
  • Imam Ali`s Wilayat
قرآن کریم.
ابن شهرآشوب، محمدبن‌علی (1410). متشابه القرآن و مختلفه، قم: بیدار.
ابن‌بابویه، محمدبن‌علی (1362). الخصال، قم: جامعه مدرسین، چاپ: اول.
ابن‌تیمیه، أحمد بن عبدالحلیم (1406). منهاج السنة النبویة، تحقیق: محمد رشاد سالم، مؤسسة قرطبة، الطبعة الأولی.
ابن‌عطیه اندلسی، عبدالحق (1422). المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز، بیروت: دار الکتب العلمیه.
ابن‌فارس، احمدبن‌فارس (1404). معجم مقاییس اللغه، قم: مکتب الاعلام الاسلامی، چاپ: اول.
ابن‌کثیر دمشقی، اسماعیل  بن‌عمرو (1419). تفسیر القرآن العظیم (ابن‌کثیر)، بیروت: دار الکتب العلمیة، منشورات محمدعلی بیضون، چاپ اول.
ابوالعباس، احمدبن‌ابراهیم (بی‌تا). المصابیح، بی‌جا: مؤسسة الامام زید بن‌علی.
آلوسی، سید محمود (1415). روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، بیروت: دارالکتب العلمیه، چاپ اول.
بحرانی، سید هاشم (1422). غایة المرام و حجة الخصام فی تعیین الإمام من طریق الخاص و العام، بیروت: مؤسسة التأریخ العربی، چاپ: اول.
ترمذى، محمد بن عیسى (1419).  سنن الترمذی، تحقیق و شرح: شاکر، احمد محمد، قاهره: دارالحدیث، چاپ اول.
ثعالبی، عبدالرحمن‌بن‌محمد (1418). جواهر الحسان فی تفسیر القرآن، بیروت: داراحیاء التراث العربی، چاپ اول.
 
ثعلبی نیشابوری، ابواسحاق احمد  بن‌ابراهیم (1422). الکشف و البیان عن تفسیر القرآن، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، چاپ اول.
جصاص، احمدبن‌علی (1405). احکام القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
جعفری، محمدرضا؛ حائری، سیدحسین (1390). «جستاری در معنای واژه ولیّ»، فصلنامه امامت پژوهی، شماره اول.
جوادی آملی، عبدالله (1387). تفسیر تسنیم، جلد 15، قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1390). تفسیر تسنیم، جلد 23، قم: اسراء.
جوینی، ابراهیم‌بن‌محمد (1398). فرائد السمطین، بیروت: موسسه المحمودی.
حسکانی عبیدالله  بن‌احمد (1411). شواهد التنزیل لقواعد التفضیل، تهران: سازمان چاپ وانتشارات وزارت ارشاد اسلامی، چاپ اول.
حلی، حسن‌بن‌یوسف (1407). نهج الحق وکشف الصدق، قم: مؤسسة دار الهجرة.
خامنه‌ای، سیدعلی (1394). طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن، تهران: موسسه فرهنگی ایمان جهادی، ، چاپ ششم.
رازی، ابوالفتوح (1408). تفسیر روح الجنان، قم: انتشارات کتابخانه آیه الله مرعشی (ره).
راغب اصفهانی، حسین (1412). مفردات ألفاظ القرآن، بیروت: دار القلم، چاپ اول.
راوندی، قطب‌الدین (1405). فقه القرآن فی شرح آیات الأحکام، قم: کتابخانة آیت الله مرعشی نجفی.
رضوانی، علی اصغر (1386). امام شناسی و پاسخ به شبهات (امامت در آیات)، ج 1، مسجد مقدس جمکران، قم.
زمخشری، محمود (1407). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت: دار الکتاب العربی، چاپ سوم.
سیوطی، جلال الدین (1404). الدر المنثور فی تفسیر المأثور، قم: کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی.
شوکانی، محمد (1414). فتح القدیر، دمشق: دار ابن‌کثیر، دار الکلم الطیب- ، بیروت، چاپ اول.
طباطبایی، سید محمدحسین (1417). المیزان فی تفسیر القرآن، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم- قم، چاپ پنجم.
طبرسی، ابوعلی فضل  بن‌حسن (1372). مجمع البیان فی علوم القرآن، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
طبری، ابن‌جریر رستم (بی‌تا). دلائل الامامة، قم: بعثت.
طبری، ابو جعفر محمد  بن‌جریر (1412). جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار المعرفه، چاپ اول.
طوسی، محمد  بن‌حسن (بی‌تا). التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
فخرالدین رازی، ابوعبدالله محمد  بن‌عمر (1420). مفاتیح الغیب، بیروت: دار احیاء التراث العربی، چاپ سوم.
قاسمی، محمد جمال الدین (1418). محاسن التاویل، بیروت: دار الکتب العلمیه، چاپ اول،
قندوزی حنفی، شیخ سلیمان (1418). ینابیع الموده، بیروت: موسسه الاعلمی،
کلینی، محمد  بن‌یعقوب (1407). الکافی، تهران: دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم.
مفید، محمد بن‌محمد (1414). تفسیر القرآن المجید، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
مکارم شیرازی، ناصر، (1374). تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول.
نجارزادگان، فتح الله (1391). بررسی تطبیقی آیات ولایت در دیدگاه فریقین، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، تهران: انتشارات سمت.
هیثمی، ابن‌حجر (1417). الصواعق المحرقه، بیروت: موسسه الرساله.