2024-03-29T12:58:29Z
https://imamiya.urd.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=5755
پژوهشنامه امامیه
1395
2
4
روایت زیبایی یوسف (علیه السلام) در منابع حدیثی امامیه؛ مستندات و آسیبها
علی
راد
چکیده دو مسئله اصلی این پژوهش عبارتاند از: رهیافت جوامع حدیثی امامیه به آموزه زیبایی فوقالعاده یوسف7 چیست؟ و مستندات روایی این آموزه از چه میزان اعتبار برخوردار است؟ برای پاسخ به این مسائل، احادیث این آموزه در میراث حدیثی امامیه را به روش تخریج ـ بازیابی، استخراج و طبقهبندی کردیم و به چهار حدیث معیار دست یافتیم که میتوان آنها را به دو گونه «یوسف، زیباترین مخلوق» و «زیبایی یوسف، پاداش مؤمنان در قیامت» تقسیم کرد. اعتبارسنجی سندی و دلالی این احادیث نشان میدهد که اسناد و متون آنها با آسیبهایی چون ارسال سند، موافقت با اهل کتاب و عامه و تعارض با عصمت انبیا روبهرو است که استناد به آنها را در معارف اسلامی با مشکل روبهرو کرده است. فرضیه نگارنده صدور این روایات در فضای تقیه، به دلیل غلبه دیدگاه مشهور عامه بوده که خود متأثر از دیدگاه اهل کتاب است.
زیبایی یوسف7
حدیث امامیه
آسیب حدیث
اسرائیلیات
موافقت با عامه
2017
02
19
5
28
https://imamiya.urd.ac.ir/article_111391_282e3e1ad5720a62d7f33b2ff80b14ad.pdf
پژوهشنامه امامیه
1395
2
4
وجود پیشین انسان در مدرسه کلامی ری
امداد
توران
چکیده مسئله وجود پیشین انسان، یعنی حضور انسان در عوالمی پیش از این عالم، از جمله مسائل کلامی کلیدی در تاریخ عقاید امامیه است که هر گونه موضع مثبت یا منفی در قبال آن، عملاً سمتوسوی بخش اعظم دیگر مباحث کلامی را تعیین میکند. عالمان امامی در مدارس کلامی متوالی مواضع متفاوت و متضادی را درباره این مسئله برگزیدهاند و موافق موضع خود و علیه موضع مقابل استدلال کردهاند. یکی از مدارس مهم کلامی، مدرسه ری در قرن ششم است. این مقاله با بررسی آثار برجایمانده از عالمان این مدرسه نشان میدهد که اکثر یا کثیری از عالمان مدرسه ری به پیروی از مدرسه بغداد، منکر وجود پیشین انسان در عالم ذر بودهاند. این مقاله همچنین نشان میدهد روایات خلقت نوری اهلبیت: در مدرسه ری افزایش کیفی داشته است و در آثار برخی از عالمان این مدرسه روایاتی درباره این مسئله درج شدهاند که مضامین عالی آنها در روایات دو مدرسه پیشین، قم و بغداد، سابقه ندارد. از آنجا که آثار عالمان ری متضمن هیچگونه تصریحی به انکار خلقت نوری اهلبیت: نیست و تصریحات ایشان صرفاً معطوف به انکار عالم ذر است، این مقاله نتیجه میگیرد که همه عالمان ری یا دستکم کسانی که اهتمام ویژهای به گردآوری روایات فضایل اهلبیت: داشتهاند، مضمون این احادیث را پذیرفته بودند یا دستکم برخلاف بغدادیان از تصریح به تأویل آنها اجتناب میکردند.
مدرسه ری
وجود پیشین
خلقت نوری
ارواح
ذر
2017
02
19
29
52
https://imamiya.urd.ac.ir/article_48770_82cbfb6a618c617ced9348f893dc881e.pdf
پژوهشنامه امامیه
1395
2
4
ظرفیتهای تقریبی احمدبنحنبل به شیعه امامیه در ساحت اندیشه و عمل
علیرضا
میرزایی
چکیده احمدبنحنبل نگاه تکریمآمیزی به اهلبیت7 و علی7 دارد. او در کتاب روایی خود، المسند، فضایل بسیاری را از خاندان رسالت نقل کرده است. در سخنان منسوب به او در کتب شرح حال و کتب تاریخی نیز میتوان نقل فضایل اهل بیت را مشاهده کرد. نگاه اجلالی او به اهلبیت: نگاهی خاص و دارای ظرفیتهای ویژهای است. منزلتهایی که او برای اهلبیت: برمیشمرد، به اندیشههای شیعه امامیه نزدیک است، مانند مرجعیت علمی، فضل تقدم در بین صحابه، ولایت و موالات، معیار سنجش نفاق و ایمان، نبرد برای تأویل در ادامه نبرد برای تنزیل، همترازی با قرآن و حسرت و تنافس صحابه به جایگاه اهلبیت:. او همچنین در منازعه با مخالفان همواره از اهلبیت: جانبداری میکرد. در این پژوهش با اجتناب از تفسیر بهرأی، مطالب متنوعی از او نقل و با دیدگاه شیعه تطبیق داده شده و افقهای نزدیک آنها بازنمایی شده است. نگارنده درصدد انتساب احمدبنحنبل به غیر مذهب خودش نیست اما نمیتوان از رویکردهای خاص او نیز چشمپوشی کرد. کتابهای حدیثی او بهویژه المسند و فضایل صحابه مرجع اصلی استناد در این پژوهش است.
اهلبیت:
ابنحنبل
تقریب
مرجعیت علمی
جانشینی
2017
02
19
53
74
https://imamiya.urd.ac.ir/article_111387_b1efda2ccf370adabee8fb567d973290.pdf
پژوهشنامه امامیه
1395
2
4
شرح واجب الاعتقادِ جلالالدّین شرفشاه حسینی؛ یک شرح با چند انتساب غلط!
حمید
عطائی
چکیده یکی از رسالههای کلامی کوتاه متکلّم برجسته امامی، علّامه حسنبنیوسف حلّی (م 726 ه.ق.) رساله ارزشمند واجب الاعتقاد علی جمیع العباد است که شروح گوناگونی بر آن نوشته شده است. در زمره این شروح، اثری است که با عنوان شرحی بر واجب الاعتقاد از عالمی ناشناس، به چاپ رسیده است. در منابع مختلف، فرضیات متفاوتی در خصوص نگارش آن به دست عالمانی چون ابنفهد حلّی، مُهَنّابنسِنان یا عبدالحسین نیلی مطرح شده است. در این نوشتار، با بررسی نسخههای خطّی این شرح و همچنین استناد به نسخهای از تحریری که ابنراشد حلّی از همین شرح واجب الاعتقاد فراهم آورده است، نشان داده میشود که تمام فرضیات پیشین در خصوص نگارنده این شرح نادرست است و نویسنده این شرح کسی نیست جز متکلّم سرشناس شیعه، سیّد جلالالدّین شرفشاه حسینی. بررسی ویراست ارائهشده از این شرح و تشریح کاستیها و اغلاط آن، از دیگر موضوعات اصلی مطرحشده در این مقاله است.
کلام امامیّه
علّامه حلّی
واجب الاعتقاد علی جمیع العباد
جلالالدّین شرفشاه حسینی
ابنراشد
2017
02
19
75
96
https://imamiya.urd.ac.ir/article_111382_64f977c8d5564053894461e88fa3c44c.pdf
پژوهشنامه امامیه
1395
2
4
ابزار و منابع معرفت دینی از دیدگاه محمدبنحسن صفّار
محمدرضا
ملانوری
مصطفی
جعفرطیاری
چکیده محمدبنحسن صفّار یکی از شخصیتهای بزرگِ قرن سوم است که در میان متکلمان و اندیشمندان نخستین امامیه در شهر قم جایگاه ممتازی دارد. یکی از مباحث مهم در معرفتشناسی، بحث از منابع معرفت است. بر اساس گزارشهای محمدبنحسن صفّار، ابزار و منابع معرفت دینی عبارت است از کتاب، سنت، عقل، فطرت و حواس. بنابر نظر صفّار، شناخت خداوند در سایه بهرهمندی از همه منابع و ابزارهای معرفت، حاصل میشود. البته او غنیترین و مهمترین منبع معرفت را وحی میداند و معتقد است فهم درست از وحی فقط از طریق رسول خدا 9و اهلبیتش: ممکن است. از اینرو شناخت و اطاعت خداوند را تنها بهواسطه اطاعت از آنها میداند. با توجه به اولویت و ترجیحی که صفّار در منابع معرفت دینی قائل شده، مشهود است که وی رویکرد نصگرایی دارد.
محمدبنحسن صفّار
منابع معرفت
قرآن
سنت
عقل
2017
02
19
97
120
https://imamiya.urd.ac.ir/article_48773_35fe21c816d24460897a81cc19e24fd4.pdf
پژوهشنامه امامیه
1395
2
4
چیستی مرگ و چگونگی زندگی بازپسین از دیدگاه شیخ مفید و سید مرتضی
سعیده سادات
نبوی
ماهیت مرگ و چگونگی زندگی بازپسین، به ماهیت انسان بستگی دارد. شیخ مفید، از متکلمان بنام امامیه، انسان را نفسِ دارای بدن میداند که حیات، ذاتی آن نیست؛ درحالیکه سید مرتضی انسان را همین پیکر با ساختار ویژهاش میشناسد که اگر شرایط فراهم شود، حیات در آن پدیدار میشود. بازتاب این اختلاف نظر را در تعریف آنها از ماهیت مرگ و چگونگی زندگی پسادنیوی میتوان دید. از دیدگاه سید مرتضی، مرگ نابودی تدریجی انسان است که با فروپاشیدن بدن، آغاز و با نابودی اجزای سازندهاش در آستانه رستاخیز پایان میپذیرد؛ درحالیکه از دیدگاه شیخ مفید، مرگ نابودی بدن دنیایی و انتقال نفس به بهشت یا دوزخ است، هرچند نه بدن دنیایی همه انسانها نابود میشود و نه نفس همه آنها منتقل میشود. سپس در آستانه رستاخیز همه چیز حتی نفوسی که از زندگی برزخی برخوردارند، نابود میشوند. با این وصف، از دیدگاه آنها، معاد بازآفرینی چیزی است که نابود شده بود. در این مقاله، تلاش شده است آرای این دو متکلم درباره ماهیت مرگ و چگونگی زندگی پسادنیوی تحلیل و بررسی شود.
نفس
بدن
مرگ
برزخ و رستاخیز
2017
02
19
121
140
https://imamiya.urd.ac.ir/article_111389_455c1a4ee5981456000bb2d5344aa1a6.pdf
پژوهشنامه امامیه
1395
2
4
نسخه کامل این شماره به همراه تصویر جلد آن به منظور چاپ در صورت نیاز به نسخه چاپی
2017
02
19
160
1
https://imamiya.urd.ac.ir/article_50311_3551600f17a6e1349b8ae52dd827c3a1.pdf