2024-03-28T16:21:13Z
https://imamiya.urd.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=5092
پژوهشنامه امامیه
1394
1
2
ارزیابی الگوهای دستهبندی معارف قرآن از نگاه امامیان
محمدحسن
محمدی مظفر
چکیده معارف قرآن به مجموعه دانشهایی اطلاق میشود که از قرآن قابل برداشتاند. بنابراین، همه گزارههای قرآنی مشمول و داخل در عنوان معارف قرآناند. این دانشها و گزارهها بیشمار و گوناگوناند. از اینرو لازم است در قالبهایی دستهبندی شوند. مقاله حاضر الگوهای دستهبندی معارف قرآن، اعم از الگوهای مأثور و غیرمأثور را، معرفی و ارزیابی میکند. الگوهای مأثور الگوهایی هستند که در روایات امامیه به آنها اشاره شده و تقسیمهایی دوگانه تا دهگانه را شامل میشوند. این الگوها معمولاً مناسب مقتضیات زمانه عرضهشان به نظر میرسند و با الگوهای متعارف امروزی متفاوتاند. الگوهای غیرمأثور الگوهایی هستند که اندیشمندان امامیه پیش نهادهاند و روشمندترین آنها عبارتاند از سه الگوی دینمحورانه، انسانمحورانه و خدامحورانه. هر یک از این الگوها دارای مستنداتی در متون دینی است و مزایایی خاص خود دارد، ولی به لحاظ جامع و مانع بودن اشکالهایی بر آنها وارد است.
معارف قرآن
علوم قرآنی
الگوهای دستهبندی
الگوهای مأثور و غیرمأثور
تفسیر موضوعی
2016
02
20
7
21
https://imamiya.urd.ac.ir/article_43909_3f1c60656e1a654c3d0b4ae23549d140.pdf
پژوهشنامه امامیه
1394
1
2
بررسی تفسیر آیات اهل ذکر در منابع تفسیری
مصطفی
جعفرطیاری
شهلا
نوری
چکیده این مقاله مسئله مطرحشده در آیات اهل ذکر را بررسی میکند. آیهٔ 43 نحل و 7 انبیا، به مخاطبان دستور داده است مطلبی را از اهل ذکر بپرسند. در تعیین مخاطب، پرسش، پرسشگر و پاسخگو، دیدگاههای مختلفی مطرح شده است. مسئلهٔ تأملبرانگیز، تبیین مراد از اهل ذکر است. پرسششونده کیست؟ اهل کتاب یا آگاه به تاریخ پیشینیان؟ اهل قرآن؟ امامان معصوم؟ یا اهل علم و دانش؟ استناد هر مفسری، ظاهر و سیاق آیات و روایات واردشده در این زمینه است. روایات، به چند دسته تقسیم میشود: 1. دربارهٔ شأن نزول؛ 2. درباره بیان مقصود از اهل ذکر؛ 3. روایات منحصرکننده اهل ذکر در امامان. مفاد احادیث دسته سوم با ظاهر و سیاق آیات و مورد نزول، تنافی دارد. رفع ید از دو یا یک طرف تنافی، به هیچ وجه جایز نیست. بسیاری از مفسران برای حل مسئله بهراحتی دسته سوم را کنار گذاشتهاند. در مقابل، برخی دیگر ظاهر و مورد نزول را نادیده انگاشتهاند. اما راهحل صحیح مسئله با برگزیدن نظری جامع بین ادله مربوط است. یعنی فقط از اطلاق حصر در روایات دسته سوم صرف نظر میشود، نه اصل حصر. مطابق این نظر، اهل بیت برترین مصداق اهل ذکرند و حصر آنان، نسبی است. مقتضای قواعد تفسیر و قوانین حل تعارض بین ادله همین نظر است.
اهل ذکر
آیات اهل ذکر
ذکر
امامان معصوم
اهل بیت (ع)
2016
02
20
23
45
https://imamiya.urd.ac.ir/article_43911_4fc175419a91df24ef48d0668f79ad56.pdf
پژوهشنامه امامیه
1394
1
2
شیوههای تشخیص امام در عصر حضور
مصطفی
صادقی
چکیده شیعیان در عصر حضورِ ائمه معصوم (ع)، برای شناخت امام خود از راهها و شیوههایی استفاده میکردند تا پیشوای تعیینشده از سوی خدا و رسولش را از مدعیان دروغین تشخیص دهند. در منابع شیعی، روایات فراوانی وجود دارد که راههای متعددی برای تشخیص امام بیان کرده و ویژگیهایی برای آن ذکر میکند. اما اینکه شیعیان عصر حضور کدام یک از این شیوهها را برای تشخیص امام به کار بردهاند پرسشی است که این مقاله در پی پاسخ به آن است. از مجموع روایات استفاده میشود که مهمترین شیوه امامیه برای تشخیص امام خود در همه دورهها، آزمودن پیشوای خود بر اساس علم امامت بوده است. از دیگر راههایی که در روایات و کتب کلام شیعه شهرت دارد نص، مناقب و کرامات است.
امامت
تشخیص امام
علم امام
نص
کرامت
سلاح پیامبر
2016
02
20
47
66
https://imamiya.urd.ac.ir/article_43913_616651ffbe06912a80577a31b44e5a29.pdf
پژوهشنامه امامیه
1394
1
2
ناکارآمدی فرهنگی و اجتماعی تصوف در عصر صفوی و نقش آن در تحکیم موقعیت فقیهان شیعی
محسن
فتاحی اردکانی
علی
آقانوری
چکیده از تحولات تاریخی مهم ایران، ظهور درویشان صفوی و قزلباشان صوفی است. حکومتی با بیش از دو قرن که فقهای شیعه در اصل بنیانش نقشی ندارند، ولی با این همه از همان ابتدا، شاه اسماعیل صفوی (907-930 ه.ق.) تشیع را مذهب رسمی کشور معرفی میکند؛ چنین رویدادی وابسته به عواملی است که این جماعت صوفی، تشیع فقاهتی را به عنوان قدرتی برتر برای اداره کشور پذیرفته، علما و فقهای شیعه را به مناصب حکومتی میگمارند. گذشته از ترویج تشیع از سوی علما برای بررسی چنین رویدادی، نقش ناکارآمدی اجتماعی و فکری تصوف را نیز نباید نادیده گرفت. نبود قوانین لازم، فقدان ظرفیت ساختاری لازم در طریقت صوفیانه برای برونرفت از مشکلات و شئون مختلف تدبیر و اداره کشور، بیاعتنایی به ظواهر شرعی و تضاد در سیره عملی تصوف بعد از دستیابی به حکومت از جمله مسائلی است که بستر لازم را برای تحکیم بیش از پیش موقعیت فقیهان شیعی فراهم میکند. نوشتار پیش رو، تحقیقی کتابخانهای و تحلیلی در این باره است.
تصوف
صوفیه
تشیع
قزلباش
صفویه
فقیهان شیعی
2016
02
20
67
84
https://imamiya.urd.ac.ir/article_43914_de6ba69a83099b7e0d02223c4b1a28ef.pdf
پژوهشنامه امامیه
1394
1
2
نقدی بر شبهات فیصل نور درباره نصوص امامت امام هادی (ع)
سعید
رسالتی
عزالدین
رضانژاد
چکیده مسئله «نص» از مباحث مهم امامت به شمار میآید. شیعیان دوازدهامامی، بر اساس نصوص فراوان و معتبری که در منابع روایی شیعه و اهل سنت آمده معتقدند پیامبر اکرم (ص) دوازده نفر را که به نام مشخص شدهاند، از جانب خداوند سبحان به عنوان جانشینان و امامان پس از خود معرفی کرده و پیروی از آنها را بر مردم لازم دانسته است. الامامة والنص نام کتابی است که نویسنده وهابی آن «فیصل نور» در باب اول آن، با استناد به روایات شیعه و توهّم تعارض آن با نصوص امامت، همه آن نصوص را نامعتبر و مجعول دانسته است. وی در قسمتی از این اثر خود، پس از نقل روایاتی که حاکی از جهل و بیاطلاعی یاران امام هادی (ع) از جانشینی امام حسن عسکری (ع) است، فقدان نصوص امامت را نتیجه گرفته است. این نوشتار، ضمن توصیف و ترسیم تصویری واقعی از دوران امامت امام هادی (ع) و تحلیل روایی شبهه مزبور، نشان میدهد که عواملی همچون منع تدوین حدیث، فضای خفقان دوران امام هادی (ع)، وجود برخی شبهات درباره صفات امام و سرانجام، میل رسیدن به قدرت و ثروت، باعث جهل یا انحراف گروهی از شیعیان شده و همین امر، توهّم فقدان نصوص امامت را موجب شده است.
فیصل نور
نصوص امامت
تعارض
امام هادی (ع)
محمد
جعفر
2016
02
20
85
108
https://imamiya.urd.ac.ir/article_43915_8b7629761bff153781e84d8c1af129ba.pdf
پژوهشنامه امامیه
1394
1
2
معناشناسی اوصاف الاهی از منظر روایات
اکرم
علیبیگینژاد
علیاکبر
نصیری
چکیده انسان آنگاه که از خداوند سخن میگوید اوصاف دربارهٔ او را بر زبان جاری میکند. از اینرو، برای فهم معنای درست گزارههای ناظر به اوصاف الاهی، ناگزیر از تحلیل معناشناختی در این باره هستیم. اسماء و صفات الاهی همگی نشانهای هستند که خودِ خداوند آنها را برای خواندن بندگانش به نحو اشتراک لفظی، و نه معنوی، وضع کرده است. در تمامی این اسماء و صفات، هدف، وصف حقتعالی به این صفات نیست، بلکه این است که خداوند را با این صفاتی که میشناسیم تنزیه کنیم. زیرا تمامی اسماء و صفات، مخلوق خدا و مباین با ذات او است. از اینرو، خداوند متعال در بسیاری از آیات قرآن، به معرّفی اسماء و صفات خویش پرداخته است تا از این طریق و در حد مقدور، ما را از معرفت خود بهرهمند کند.
معناشناسی
معرفتشناسی
اسماء و صفات الاهی
اشتراک لفظی
اشتراک معنوی
روایات
2016
02
20
109
123
https://imamiya.urd.ac.ir/article_43916_5e966f12f3cb0bcdc7704b5e8354e788.pdf
پژوهشنامه امامیه
1394
1
2
نسخه کامل این شماره به همراه تصویر جلد آن به منظور چاپ در صورت نیاز به نسخه چاپی
2016
02
20
134
1
https://imamiya.urd.ac.ir/article_50309_806355b661d93e037733c3beb08205b3.pdf