2024-03-29T12:07:47Z
https://imamiya.urd.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=5091
پژوهشنامه امامیه
1394
1
1
جایگاه فطرت در اندیشههای صدرالدین شیرازی
محمد
غفورینژاد
در آثار صدرا بحثی منسجم درباره فطرت انسانی یافت نمیشود، ولی به طور پراکنده مباحث مهمی را در این باب مطرح کرده است. واژه «فطرت» در آثار صدرا مفهومهای متعددی یافته است: استعداد تکامل، استعداد قوّه کسب معارف، وجود اندکاکی و اندماجی انسان در مرتبه ذات ربوبی و حالت اعتدالی روح. هرچند اخوانالصفا برای نخستین بار آموزهٔ خداشناسی فطری را در منبعی فلسفی مطرح کردند و ابنسینا و سهروردی نیز اندیشههایی قابل ارجاع به خداگرایی فطری دارند، ولی این صدرا است که با تمسک به نظریه اتحاد عاقل و معقول و به دست دادن تحلیلی ویژه از فرآیند ادراک و ضمیمهکردن نظریه ارجاع علیت به تشؤّن، تقریری جدید از خداشناسی فطری عرضه کرده است. این تقریر از نخستین تلاشها برای مستندسازی آموزه معرفت فطری خداوند، به انگارههای عقلانی و فلسفی محسوب میشود. صدرا همچنین به فطریبودن برخی ادراکات همچون استحاله ترجیح بلامرجح، و نیز برخی گرایشها همچون کمالگرایی، حقیقتطلبی، طاعتگرایی، معصیتستیزی و ... در ساحت وجودی آدمی تصریح کرده است.
صدرالدین شیرازی
نظریه فطرت
ادراکات فطری
گرایشهای فطری
خداشناسی فطری
2015
08
23
7
29
https://imamiya.urd.ac.ir/article_43289_157e0b1134660605c2125ec42deabaee.pdf
پژوهشنامه امامیه
1394
1
1
سهم عقل و نقل در معناشناسی صفات خبری از نگاه فاضل مقداد
ابوالقاسم
اسدی
علی
اللهبداشتی
اهتمام اغلب متکلمان امامیه به استفاده از عقل، هم به عنوان ابزار کسب معرفت و هم به عنوان منبعی مستقل و معتبر، در الاهیات بالمعنی الاخص، ملهم و برگرفته از متون مقدس دینی همچون آیات و روایات است. قرآن کریم به عنوان کلام الاهی، مجموعهٔ منسجم و واحدی است که در آن هیچگونه تعارض و اختلافی دیده نمیشود. اما آیات قرآن متشکل از دو دسته آیات محکم و متشابه است و آیات متشابه با رجوع به محکمات تأویل میشود و معنای واقعی خود را مییابد. در این مقاله، ضمن بیان دلایل فاضل مقداد در خصوص ضرورت تأویل آیات متشابه گزارشی از تأویلات وی از آیات ناظر به عضوداشتن، جهتداشتن و امکان رؤیت خداوند در مقابله با مجسمه (مشبهه)، کرامیه و اشاعره همراه با ذکر ویژگیهای روششناختی وی، عرضه شده است.
فاضل مقداد
تأویل
تعارض
عقل
نقل
صفات خبری
2015
08
23
31
49
https://imamiya.urd.ac.ir/article_43290_e4ece3b4930a2f851daebf500ef0c780.pdf
پژوهشنامه امامیه
1394
1
1
وقایع کربلا در یوسفیه حاجمیرزا هادی نایینی
پروین
تاجبخش
مرثیه در ادب فارسی سابقهای دیرینه دارد. سرودن مراثی و مناقب برای ائمهٔ اطهار، بهویژه امام حسین (ع)، در دورهٔ صفویه و قاجار رونق بسیار داشت. حمایت دربار از سوگسرودههای مذهبی سبب شد بسیاری از شاعران و نویسندگان در این زمینه طبعآزمایی کنند. یکی از مرثیهسرایان پرکار و کمشناختهٔ دوره قاجار حاجمیرزا هادی نایینی است که در قرن سیزدهم هجری قمری میزیست. از زندگی وی اطلاعات دقیقی در دست نیست، ولی آثار فراوانی از وی به جا مانده است. این پژوهش ویژگیهای یوسفیه، اثر میرزا هادی نایینی را بررسی میکند. وی این اثر را در بیست مجلس نوشته و به نظامالدوله معروف به صدر تقدیم داشته است. نثر نایینی در متن، ساده و در مقدمه به آرایههای ادبی آراسته است. مؤلف در یوسفیه، داستان حضرت یوسف (ع) را با وقایع جانسوز کربلا تطبیق و تلفیق کرده، در آخر هر مجلس دربارهٔ امام حسین (ع) و خاندانش مرثیهسرایی میکند. نایینی در بخشهای منظوم و منثور اثر خود بر اثبات برتری شخصیتهای واقعهٔ کربلا، بهویژه امام حسین (ع)، تأکید میورزد. مطالعهٔ مرثیههای نایینی برای بررسی سیر تطور مرثیهسرایی در ایران لازم مینماید.
یوسف (ع)
حسین (ع)
یوسفیه
نایینی
مرثیه
2015
08
23
51
73
https://imamiya.urd.ac.ir/article_43291_cb8fd6691297cdb7f45452e952ddc82a.pdf
پژوهشنامه امامیه
1394
1
1
رویکردهای کلامی محدثان و متکلمان در تبیین منابع علم امام
محمدحسن
نادم
از جمله آموزههای اعتقادی که جایگاه ویژهای در نظامنامه تشیع دارد، و قوامبخش مذهب، کلید فتح ابواب معارف دین و از شاخصهای تمایز شیعه از دیگر مذاهب اسلامی است، مسئله امامت با ویژگیهای منحصر به فرد آن است. علم امام (ع) یکی از مسائلی است که همزمان با پیدایش اصل امامت، محل توجه و عنایت امامیه واقع شده است. در طول تاریخ علم کلام، در پذیرش کلی علم امام اختلافی بین علمای امامیه با رویکردهای مختلف وجود نداشته است. با این حال، این مسئله در تاریخ خود تحولات و تطوراتی داشته که این تحولات ناشی از نگاههای متفاوت با رویکردهای مختلف به مسائل جانبی علم امام است. در مقاله پیشِ رو، منابع علم امام (ع) را، از نگاه عالمان دو مدرسه کلامی قم و بغداد، که با دو رویکرد متفاوت به مسائل کلامی نظر کردهاند، برمیرسیم تا با توجه به تبیین دوگانه آنان، نشان دهیم که اختلافی بین پیروان این دو رویکرد درباره منابع علم امام وجود ندارند.
علم امام (ع)
منابع علم امام
رویکردهای کلامی
مدرسه قم
مدرسه بغداد
2015
08
23
75
97
https://imamiya.urd.ac.ir/article_43292_4326158e8c89dfbe914baa8f15ce439d.pdf
پژوهشنامه امامیه
1394
1
1
کارکرد مقاصد شریعت در توسعه و تعمیق فقه امامیه
مهدی
شوشتری
حسین
ناصریمقدم
کارکردهای مقاصد شریعت در فقه امامیه، هدف این مقاله است. اهتمام فقهای امامیه به مقاصد شریعت در مقام استنباط، گاه در توسعه فقه و گاهی نیز در تعمیق آن مؤثر بوده است. این علم در توسعه فقه با استکشاف حکم، تقیید و توسعه نصوص، جلوگیری از احتیاطهای شرعی، جلوگیری از حیلههای شرعی و به عنوان دلیلی در برابر اصول عملیه، و در تعمیق آن با فهم صحیح نصوص، معیاری برای رد یا قبول روایات و نیز درک عقل عملی مؤثر بوده است.
مقاصد شریعت
فقهای امامیه
توسعه فقه
اصول عملیه
2015
08
23
99
114
https://imamiya.urd.ac.ir/article_43293_a8c8119d59aa3168d011304dae735c9d.pdf
پژوهشنامه امامیه
1394
1
1
خاستگاهشناسی متمهدیان در ادعای مهدویت بررسی موردی سید محمد نوربخش
سید قاسم
صفری
حامد
قرائتی
ظهور و بروز طیفهای گسترده و متنوع با اندیشههای متقابل در حوزه مدعیان مهدویت، آموزه مهدویت و مهدیباوری را، که عامل انسجامبخش ملل و فرق اسلامی و حتی سایر ادیان الاهی انگاشته میشد، به صورت نوعی مسئله و آسیب دینی و مذهبی در آورده است؛ چه اینکه فقدان مفهومشناسی دقیق مهدویت در عرصههای اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، اخلاقی، عرفانی و کلامی، و همچنین تفکیکنکردن در معانی لغوی و اصطلاحیِ مهدویت و تعیین مصادیق هر کدام، باعث شده است هر تلاش اصلاحی، هرچند در قالب جنبشهای ضد استعماری و استقلالطلبانه، نیز در زمره نهضتهای مهدوی و رهبران چنین جریانهایی به عنوان مدعیان مهدویت شناخته شوند. این تحقیق با تکیه بر منابع کتابخانهای و با رویکرد توصیفی- تحلیلی در صدد پاسخگویی به این پرسش است که خاستگاه و عامل اصلی در دعاوی و حرکت سید محمد نوربخش کدام یک از بسترها و محرکهای اندیشهای و اجتماعی بوده است. در این مقال، پس از تحقیق، بررسی و برشمردن خاستگاههای وی در ادعای مهدویت روشن شد که ادعای مهدویت وی بیش از آنکه منشأ کلامی یا حدیثی داشته باشد منشأ و رویکرد صوفیانه، عرفانی، خانوادگی و اجتماعی داشته است.
سید محمد نوربخش
نوربخشیه
خاستگاه اجتماعی
مهدویت لغوی
عرفانی
2015
08
23
115
133
https://imamiya.urd.ac.ir/article_43294_9cd838e93da3b3ba66648cdfbc5afa47.pdf
پژوهشنامه امامیه
1394
1
1
نسخه کامل این شماره به همراه تصویر جلد آن به منظور چاپ در صورت نیاز به نسخه چاپی
2015
08
23
144
1
https://imamiya.urd.ac.ir/article_50308_d59d46c3a3256814de9f8014c641d176.pdf